زحل جواهر منظومه ی شمسی

زحل بعد از سیاره مشتری بزرگترین و زیباترین سیاره در منظومه شمسی می باشد. این سیاره دارای هفت حلقه مسطح به دور خود است. این هفت حلقه در واقع شامل تعداد زیادی حلقه های باریک که با ذرات یخی درست شده اند، می باشند.

این حلقه ها زحل را به یکی از زیباترین اجرام آسمان در منظومه شمسی تبدیل کرده اند. به جز زحل، سیارات مشتری، نپتون و اورانوس نیز دارای حلقه هایی می باشند که نسبت به حلقه های زحل بسیار کم نورترند.

قطر زحل در استوا ???.??? کیلومتر، تقریبا ??برابر قطر زمین است. این سیاره از زمین با چشم غیر مسلح قابل رویت است البته حلقه های آن دیده نمی شوند. زحل دورترین سیاره ای بود که ستاره شناسان باستان موفق به کشف آن شده بودند.

 

اندازه ی زحل در مقایسه با زمین

این سیاره به مناسبت خدای کشاورزی رومیان، ساترن نام گرفت.

زحل در مداری بیضی شکل به دور خورشید در حرکت است. بیشترین فاصله آن از خورشید ?.???.???.??? کیلومتر و کمترین فاصله آن ?.???.???.??? کیلومتر است. یک سال در زحل معادل ??.??? روز زمینیست.

 

گردش

زحل علاوه بر گردش انتقالی خود به دور خورشید، حول محور عمودی فرضی خود نیز در گردش است. زاویه این محور ?? درجه از دایرة البروج می باشد.

بعد از مشتری، زحل سریعترین گردش وضعی در بین سیارات دیگر منظومه شمسی را دارد. یکبار گردش این سیاره به دور خود تنها ?? ساعت و ?? دقیقه به طول می انجامد. به دلیل این حرکت گردشی سریع، قطر استوایی این سیاره ??.??? کیلومتر از قطر قطبی آن بیشتر است.

 

سطح و جو

بیشتر دانشمندان معتقدند که این سیاره یک غول گازیست و هیچ سطح جامدی ندارد. به هرحال، به نظر می رسد که زحل دارای یک هسته داغ و جامد آهنیست.

اطراف این هسته متراکم، هسته خارجی قرار گرفته که احتمالا ترکیبی از آمونیاک، متان و آب می باشد. یک لایه از هیدروژن به شدت فشرده پیرامون هسته خارجی وجود دارد. در بالای این لایه، منطقه ای چسبناک (شربت مانند) متشکل از هیدروژن و هلیوم جای گرفته است. هیدروژن و هلیوم در نزدیک سطح به شکل گاز در می آیند و با اتمسفر زحل که عمدتا ترکیبی از همین دوعنصر است مخلوط می شوند.

یک لایه فشرده از ابر، کل سطح زحل را پوشانده است. در تصاویر به دست آمده از این سیاره مناطق و کمربندهای رنگی قابل تشخیصند. چنین مناطقی احتمالا به خاطر تفاوت دما و ارتفاع ابرها در قسمتهای مختلف ظاهر می گردند.

گیاهان و حیوانات مقیم زمین نمی توانند در زحل دوام بیاورند. دانشمندان شک دارند که گونه زیستی در این سیاره یافت شود.

دما

انحراف محور عمودی این سیاره منجر به اختلاف میزان تابش خورشید به قسمتهای مختلف آن و در نهایت ایجاد فصول شده است. هر فصل در این سیاره ?/? سال زمینی طول می کشد چرا که مدت زمان یکبار گردش زحل به دور خورشید ?? برابر زمین است.

دمای زحل همیشه از دمای زمین سردتر است، زیرا این سیاره از خورشید دورتر است. میانگین دما در بالای ابرها ???- درجه سانتیگراد می باشد.

دما در اعماق ابرها بیشتر می شود.  بسیاری از ستاره شناسان معتقدند که این حرارت در فرایند فرو رفتن هلیوم به درون هیدروژن مایع به وجود می آید.

 

چگالی و جرم

در بین همه سیارات منظومه شمسی، زحل کمترین چگالی را دارد. چگالی این سیاره تنها یک دهم چگالی زمین و دو سوم چگالی آب است. به همین دلیل یک تکه از این سیاره نسبت به تکه ای برابر از زمین بسیار سبکتر است و در روی آب شناور می ماند.

گرچه چگالی این سیاره بسیار کم است اما وزن آن پس از مشتری، از دیگر سیارات بیشتر است. جرم زحل ?? بار از جرم زمین بیشتر می باشد. نیروی گرانش این سیاره اندکی از گرانش زمین بیشتر است. یک جسم ??? گرمی در زمین، در زحل ??? گرم می باشد.

 

حلقه ها

 حلقه های زحل دور این سیاره و موازی با استوا قرار دارند. آنها هرگز با سیاره برخورد نمی کنند. با گردش زحل به دور خورشید آنها با همان زاویه ثابت و همیشگی در جای خود برقرار می مانند.

هفت حلقه زحل در حقیقت متشکل از هزاران حلقه باریک می باشند. این حلقه های باریک از بیلیونها تکه یخ ایجاد شده اند. ابعاد این تکه های یخ گاهی به اندازه یک ذره کوچکند و گاهی قطر آنها به بیش از 3 متر می رسد.

حلقه های اصلی زحل بسیار عریضند. برای مثال عرض خارجی ترین حلقه ???.??? کیلومتر می باشد. با این حال در ابعاد فضا این حلقه ها بسیار باریک به حساب می آیند. آنقدر باریک که هنگامیکه این سیاره درست در مقابل و در راستای زمین قرار می گیرد نیز این حلقه ها قابل رویت نیستند.

ضخامت آنها بین ??? تا ???? متر است. در بین حلقه ها فضای خالی قرار گرفته و آنها را از هم جدا می نماید. عرض هر یک از این فضاهای خالی ???? کیلومتر و یا بیشتر است. البته در برخی از این فضاهای خالی حلقه های بسیار باریکی قرار دارند.

حلقه های زحل در اوایل قرن ?? توسط ستاره شناس ایتالیایی، گالیله، کشف شدند. گالیله نتوانست با تلسکوپ کوچک خود این حلقه ها را به وضوح و به درستی رصد کند. او فکر می کرد که حلقه ها، قمر های بسیار بزرگ می باشند.

در سال ????، پس از به کارگیری یک تلسکوپ قوی تر، کریستیان هایگنس (Christiaan Huygens)، ستاره شناس آلمانی، یک حلقه باریک مسطح حول زحل را توصیف کرد. هایگنس فکر می کرد که این حلقه یک صفحه جامد از برخی مواد است.

در سال ????، دومنیکو کاسینی (Domenico Cassini)، یک ستاره شناس آلمانی متولد فرانسه، کشف دو حلقه مجزا که با گروه هایی از اقمار کوچک شکل گرفته بودند را اعلام نمود. مشاهدات بعدی از زحل وجود تعداد بیشتر این حلقه ها را ثابت نمود. حلقه های باریکی که هفت حلقه اصلی را شکل می دهند در سال ???? کشف شدند.

 

اقمار

  علاوه بر حلقه ها، زحل دارای 60 قمر به قطر تقریبی ??کیلومتر و چندین قمر کوچکتر نیز می باشد. بزرگترین قمر این سیاره تیتان نام دارد. قطر این قمر ???? کیلومتر (بزرگتر از سیاره پلوتو) است. تیتان یکی از معدود اقمار موجود در منظومه شمسی است که دارای جو می باشد. اتمسفر این قمر حاوی حجم زیادی نیتروژن است.

بیشتر اقمار زحل دارای چاله های بزرگی هستند. برای مثال قمر میماس (Mimas) چاله ای دارد که یک سوم قطر این قمر را پوشانده است. قمر دیگر، لاپتوس (Iapetus)، دارای یک نیمه روشن و یک نیمه تاریک است. نیمه روشن این قمر 10برابر بیش از نیمه تاریک آن نور را باز می تاباند. قمر هایپریون (Hyperion) بیشتر شبیه به یک استوانه چاق است تا یک کره.

 

پرواز به زحل

در سال ????، ایالات متحده فضاپیمایی را به منظور بررسی دو سیاره مشتری و زحل به فضا فرستاد. نام این فضاپیما پایونیر-ساترن (Pioneer-Saturn) بود. این فضاپیما در سال ???? به زحل رسید. پایونیر-ساتورن اطلاعات علمی و تصاویر خوبی از زحل به زمین ارسال کرد. این اطلاعات و تصاویر به اکتشافاتی در مورد دو حلقه بیرونی زحل کمک کرد. 

پایونیر-ساتورن همچنین توانست میدان مغناطیسی زحل که ???? مرتبه از میدان مغناطیسی زمین قوی تر می باشد را کشف کند. این میدان قوی، مگنتوسفر (منطقه نیروهای مغناطیسی قوی) بزرگی را اطراف این سیاره به وجود آورده است. به علاوه، اطلاعاتی که این فضاپیما ارسال کرد نشان داد که درون مگنتوسفر این سیاره کمربندهای تشعشعی وجود دارند. این کمربندها متشکل از الکترونها و پروتونهای پر انرژی قابل مقایسه با کمربندهای ون آلن زمین می باشند.

در سال ????، ایالات متحده دو سفینه دیگر به نامهای ویجر? (Voyager) و ویجر? را برای مطالعه زحل و دیگر سیارات ارسال کرد. در ?? نوامبر ????، ویجر? در فاصله ???.??? کیلومتری زحل و در تاریخ ?? آگوست ????، ویجر? در فاصله ???.??? کیلومتری این سیاره قرار گرفتند.

دو سفینه ویجر وجود هفت حلقه زحل را تائید کردند. آنها نشان دادند که این حلقه ها خود از حلقه های بسیار باریک تشکیل شده اند. به علاوه اطلاعات و تصاویر تهیه شده توسط آن دو سفینه نه قمر زحل را کشف یا تائید نمودند. آنها همچنین وجود حجم عمده نیتروژن در اتمسفر قمر تیتان را تشخیص دادند.

در سال ????، ایالات متحده سفینه کاسینی را برای مطالعه این سیاره، حلقه ها و قمرهایش فرستاد. این سفینه در سال ???? شروع به گردش دور زحل نمود. این سفینه، کاوشگری به نام هایگنس (Huygens) را با خود، به منظور فرود آمدن در سطح تیتان، حمل می کرد. هایگنس توسط آژانس فضایی اروپا ساخته شد.

منبع:

Spinrad, Hyron. "Saturn." World Book Online Reference Center. ????. World Book, Inc.

 

بنقل از:

http://www.persianstar.com/

 

تصاویر و توضیحات علمی اضافه:

واحد نجوم تبیان

 

مقالات مرتبط:

خروج ویجر 2 از منظومه ی شمسی

قمر حلقه دار!!

مرحله ی چهارم سفر: زحل و مشتری

 

چگونه فضانورد شویم؟

 تاریخچه فضانوردی

وقتی که جنگ سرد ما بین بلوک شرق و غرب به اوج خود رسیده بود و کشورهای هر دو بلوک درصد بودند تا بیش از پیش مراقب یکدیگر باشند. یکی از سیاستمداران شوروی سابق پیشنهاد فعالیتهای فضایی برای تحت نظر گرفتن طرفهای مقابل را ارایه کرد. طبق طرح روسها یک فضاپیما به فضا پرتاب می شد و به نوعی در مدار زمین قرار می گرفت و چون هیچ مانع فیزیکی ما بین این وسیله و زمین نبود به راحتی می شد بلوک غرب را تحت نظر گرفت. برای انجام این کار می بایستی از افراد واجد شرایط نیز استفاده می شد. اما در ابتدا که هنوز هیچکس از شرایط زیست محیطی و ادامه حیات موجودات زنده در خارج از جو مطمین نبود دانشمندان روسی تصمیم گرفتند تا یک سگ زنده را به فضا پرتاب کنند.

 

یوری گاگارین

بنابراین سگی که بعدها به نام هاش پاییز(سگ بی سروصدا) معروف شد به وسیله یک سفینه کوچک به فضا پرتاب شد که پس از یک دور چرخیدن در مدار زمین به سلامت به زمین بازگشت. در پی این آزمایش بسیار موفقیت آمیز روسها تصمیم گرفتند انسان را هم به فضا بفرستند. به دلیل اینکه فضاپیما به نوعی یک وسیله پرنده تلقی می شد شخصی که با این وسیله به فضا می رفت می بایستی خلبان باشد. بنابراین اولین شخصی که به فضا رفت یک خلبان نیروی هوایی ارتش شوروی سابق به نام یوری گاگارین بود.

به این ترتیب فصل جدیدی در کشف ناشناخته ها گشوده شد. کشورهای بلوک غرب نیز در پی آزمایشهای موفقیت آمیز روسها تصمیم گرفتند اکتشافات فضایی خود را آغاز کنند. به این ترتیب روسها به عنوان هسته اصلی اکتشافات فضایی بلوک شرق و آمریکایی ها به عنوان هسته اصلی اکتشافات فضایی بلوک غرب در این زمینه با یکدیگر به رقابت پرداختند. هر کدام از مراکز فضایی ( شهر فضانوردان در شوروی و ناسا در آمریکا) شرایط ویژه خود را برای جذب و آموزش خلبانان تعیین کردند. این شرایط با توجه به نوع کاری که از فضانوردان انتظار می رفت تعیین می شد. بطور کلی فراهم کردن شرایط ادامه حیات موجودات زنده در فضا کار بسیار دشوار و پیچیده ای است. به همین دلیل بیشتر ماموریت ها و اکتشافات فضایی روسها با استفاده از سفینه های بدون سرنشین انجام می شد.

 

 شرایط فیزیکی

بطور کلی فضانوردان از میان داوطلبان بسیاری که برای این کار تقاضا می دهند انتخاب می شوند. همه کسانی که انتخاب می شوند باید از شرایط جسمانی و روحی و روانی ویژه ای برخوردار باشند. ناسا و هر مرکز فضایی دیگر به دنبال افرادی هستند که کار را در اولویت فعالیتهای زندگی خود قرار بدهد.

فضانوردان باید از شرایط جسمانی مطلوب همانند خلبانان برخوردار باشند. البته اصلاح دید با استفاده از عینک یا لنز یا جراحی های ویژه که برای اصلاح دید به کار می رود مانعی برای فضانورد شدن نیست. به عبارت دیگر ناسا از این نظر محدودیتی برای فضانوردان قایل نمی شود.

آزمایشها و معاینه های پزشکی در خود مرکز فضایی انجام می شود و هر کدام از مراکز فضایی استانداردهای پزشکی خود را اعمال می کنند.

 شرایط تحصیلی

به دلیل گسترده شدن اکتشافات فضایی و همچنین بیشتر شدن کار و ماموریت فضانوردان شرایط تحصیلی فضانوردان نیز تغییر پیدا کرده است. امروزه بیشتر فضانوردان دارای مدارک فوق لیسانس و دکترا هستند. زیرا مطالبی را که آنها باید در طی پنج سال دوره شبانه روزی فضانوردی بیاموزند بسیار پیچیده و فشرده است. داشتن یک زمینه تحصیلی مناسب می تواند به آنها کمک کند تا مطالب را بهتر بیاموزند.

نوع مدرک تحصیلی بستگی دارد به کاری که به فضانورد محول می شود. به عنوان مثال در ماموریتهای فضایی که در ناسا انجام می شود تعدادی از فضانوردان که متخصص ماموریت نام دارند برای انجام آزمایشهای ویژه ای به فضا می روند. در میان آنها پزشک-بیولوژیست-فیزیکدان-شیمیدان-کارشناس ستاره شناس-زیست شناس-گیاه شناس و… دیده می شود.

متخصصان ماموریت خلبان نیستند بلکه افراد متخصصی هستند که برای انجام ماموریتهای ویژه ای به فضا می روند. زیرا در گذشته فضانوردان که شرایط جسمانی لازم را برای رفتن به فضا داشتند پزشک یا دانشمند نبودند. به همین ترتیب نیز دانشمندان و پزشکان نیز شرایط لازم را برای رفتن به فضا نداشتند. در نتیجه تعدادی متخصص از رشته های مختلف که شرایط فیزیکی لازم را برای رفتن به فضا دارند جذب شدند تا پس از گذراندن دوره پنج ساله فضانوردی بتوانند خواسته های دانشمندان را در فضا اجرا کنند. این افراد که زمینه تحصیلی لازم را برای این کار دارند دوره کامل ماموریتی را که می خواهند انجام بدهند می گذرانند. از طرف دیگر گروه دیگری از فضانوردان که خلبان هستند و دوره فضانوردی را می گذرانند هدایت سفینه فضاپیما را بر عهده دارند. این افراد نیز دست کم فوق لیسانس در یکی از رشته های مهندسی را دارند. به طور کلی فضانوردان می بایستی از زمینه تحصیلی برجسته ای بر خوردار باشند تا بتوانند دوره بسیار فشرده فضانوردی را که به صورت شبانه روزی است و حدود پنج سال طول می کشد را پشت سر بگذارند. معمولا” فضانوردان که کلاس های خود را در ایا لت های فلوریدا و تگزاس و کالیفرنیا می گذرانند در خوابگاه زندگی می کنند. آنها مجاز نیستند تا همراه خانواده شان زندگی بکنند.

کلاسها بسیار فشرده و گاهی اوقات تا بیست ساعت در روز هم طول می کشد. استادان که خودشان دانشمندان رشته مربوطه محسوب می شوند به صورت خلاصه به مطالب اشاره می کنند و داوطلبان فضانوردی با مطالعاتی که در ساعت های خارج از کلاس انجام می دهند جزییات مطالب را می آموزند.

در خلال برنامه های آموزشی تحصیلی برنامه های ورزشی و بدنسازی نیز وجود دارد که باید گذرانده بشوند. داوطلبان مجاز هستند فقط در صورت بروز شرایط اضطراری محل آموزشی را ترک کنند و به نزد خانواده خود بروند. اگر به هر دلیلی داوطلب فضانورد به خاطر گذراندن دوره فضانوردی دچار مشکلات بشود باید از ادامه دوره انصراف بدهد یا اینکه خانواده خود را ترک کند. به این ترتیب داوطلب فضانوردی باید با خانواده اش هماهنگی و توافق کامل داشته باشد. یکی از مراحل استخدام داوطلبان مصا حبه با اعضای خانواده شخص مورد نظر می باشد. در صورتی که گروه انتخاب کننده اعضای خانواده را واجد شرایط نداند شخص مورد نظر برای گذراندن دوره فضانوردی انتخاب نخواهد شد.!

 

به نقل از:

http://www.persianstar.com/

منشأ دنباله دارها چیست؟

این روز ها زیاد صحبت از حضور  دنباله دارهای جدید در آسمان است. مثل دنباله دار تاتل یا هولمز که به ملاقات زمین و خوشید آمده بود. راستی دنباله دارها چیستند و از کجا می آیند؟ در این مقاله به دور دست های منظومه شمسی و سری به محل تولد دنباله دارها میزنیم با ما همراه شوید...

شاید کلمه ستاره دنباله دار را بارها شنیده اید!!! اما این کلمه کاملاً غلط است چون دنباله دار ستاره نیست! دنباله دارها کره های گازی و غباری اند. هنگامی که این کره ی منجمد به خورشید نزدیک می شود، با بخار شدن گازها و غبارها، هاله ای مه آلود آن را احاطه می کند و دمی بلند در اطرافش ایجاد می شود، هر بار که دنباله دار به خورشید نزدیک می شود، مقداری از جرمش را به صورت گاز و غبارِ بخار شده از دست می دهد. می دانیم که دنباله دار ها روزی خواهند مرد، در مورد چگونگی مرگ آنها نیز اطلاعات زیادی داریم. اما در مورد بوجود آمدنشان چه اطلاعاتی داریم؟

مکان و نحوه شکل گیری دنباله دارها ده ها سال همانند معمایی حل نشده باقی مانده بود. در چند سال اخیر، کشفیات ارزشمندی با کمک تلسکوپ فضایی هابل صورت گرفت که می تواند تا حد زیادی معمای چگونگی و مکان شکل گیری دنباله دارها را حل کند.

 

کمربند کویی پر

چهار اخترشناس تاکنون 30 جسم کوچک و کم نور را یافته اند که می تواند بهترین مدرک برای وجود کمربند کویی پر باشد.

«کمربند کویی پر» قرصی است مملو از اجرام دنباله دار مانند، که در ورای مدار نپتون به دور خورشید می گردند. وجود آن را اخترشناسی به نام کویی پر پیش بینی کرده بود و دانشمندها مدت ها در جستجوی یافتن اجرامی از آن بودند. اعتقاد بر این است که کمربند کویی پر منبع 140 دنباله دار کوتاه دوره است که در مدتی کمتر از 20 سال به دور خورشید می گردند. از وقتی که گروه کاوشگران تلسکوپ فضایی هابل 30 عضو از گویهای یخی کمربند کویی پر را در بخش کوچکی از فضا کشف کردند، محاسبه شده است که حداقل 200 میلیون (و شاید بسیار بیشتر) از این اجرام، در آن ناحیه سرد وجود دارند. این ها هسته دنباله دارها هستند. و زمانی که به سوی خورشید رانده می شوند بر اثر گرمای آن، دُمی از غبار و بخار در خلاف جهت خورشید ایجاد می کنند.

یافتن مدارکی مبنی بر وجود کمربند کویی پر بسیار مهم است. از زمان کشف سیارک ها در حدود 200 سال پیش، این اجرام نخستین جمعیت مستقل در منظومه شمسی را تشکیل می دهند که تاکنون یافته ایم. در اطراف برخی از ستاره های نزدیک به ما، از جمله بتا-سه پایه و نسر واقع، قرص هایی غباری کشف شده است. از آنجایی که کمربند کویی پر ظاهراً شبیه این قرص ها است، می توان نتیجه گرفت که نحوه شکل گیری سیاره ها در ستاره های مختلف هم تقریباً یکسان است.

این فرضیه که کمربندی از مواد در آن سوی مدار نپتون به دور خورشید می گردد. قدمتی بیش از نیم قرن دارد. در سال 1328/1949 اخترشناسی بریتانیایی به نام اجوورت دریافت که منظومه شمسی نمی تواند در مدار نپتون خاتمه یابد. دو سال بعد، اخترشناسی هلندی به نام جرارد کویی پر این نظریه را چنین تکمیل کرد: " تعداد زیادی جسم بسیار کوچک (که در آن زمان با هیچ تلسکوپی قابل مشاهده نبود.) در مداری فراتر از مدار نپتون به دور خورشید می گردد. محدوده این اجرام ناشناخته را "کمربند کویی پر ( The Kuiper Belt )" نامیدند.

کویی پر به دنبال یافتن سرچشمه دنباله دارها نبود، بلکه توزیع مواد را در منظومه شمسی بررسی می کرد. اخترشناس هلندی دیگری به نام یان اوورت، این نظریه را ارائه کرد که کره ای شامل تعداد زیادی دنباله دار منظومه شمسی را احاطه کرده است که سرچشمه اصلی دنباله دارها است. این منطقه را ابر اوورت می نامند. کمربند کویی پر در فاصله 35 تا چند صد واحد نجومی از خورشید قرار گرفته است. در حالی که ابر اوورت بسیار دورتر از آن است و در فاصله ای بین 20000 تا 100000 واحد نجومی قرار دارد. (یک واحد نجومی به فاصله بین زمین و خورشید می گویند که برابر 149598000000 متر است .)

برای مقایسه باید گفت که نپتون تقریبا 30 واحد نجومی و پلوتو تقریبا 39 واحد نجومی از خورشید فاصله دارند.

استدلال اوورت جنین بود: دنباله دارهایی که دوره تناوب مدارشان 20 سال یا بیشتر است از تمام جهات به سوی خورشید می آیند، بنابراین منبع شان می باید کره ای پیرامون خورشید باشد، و از آنجایی که مدار این دنباله دارها بسیار کشیده است، می توان نتیجه گرفت که این کره می باید بسیار دور باشد.

در سال 1350/1980 یک ستاره شناس اروگوئه ای به نام خولیو فرناندز پیشنهاد مشابهی را برای دنباله دارهای با دوره تناوب کمتر از 20 سال ارائه داد. او دریافت که این دنباله دارها، برخلاف نوعشان در ابر اوورت، در صفحه منظومه شمسی حرکت می کنند. این موضوع نشان می دهد که منبع آن ها نمی تواند ابری کروی باشد، بلکه قرصی سوراخی در مرکزش دارد که تمام منظومه شمسی تا مدار نپتون را در خود جای داده است. به این ترتیب فرناندز متوجه شد که منبع دنباله دارهای کوتاه دوره همان کمربندی است که پیش از این اجوورت و کویی پر با مدارکی متفاوت پی به وجودش برده بودند.

هال لویسون از اعضای تیم تلسکوپ فضایی هابل می گوید: "کامپیوتری که در سال 1350/1980 از آن استفاده می کردند بسیار ابتدایی بود به همین علت فرناندز نتوانست مدل قرص کویی پر را به خوبی بازسازی کند. " در سال 1367/1988 اسکات ترمین از دانشگاه تورنتو و همکارانش مارتین دانکان و تامس کویین توانستند مدل کامپیوتری کارآمدی بسازند. این مدل نشان می داد که اغلب دنباله دارهای کوتاه دوره از قرص یا کمربند کویی پر سرچشمه می گیرند. اما هنوز هیچ عضوی از این کمربند مشاهده نشده بود تا اخترشناسان متقاعد شوند چنین چیزی وجود دارد.

خانم جین لو از دانشگاه هاروارد با کمک سیاره شناسی به نام دیوید جیویت از دانشگاه هاوایی نخستین کسانی بودند که به جستجو برای یافتن اعضا کمربند کویی پر پرداختند. لو می گوید: "ما کارمان را از سال 1366/1987 آغاز کردیم، هدف اصلی ما این بود که ببینیم آیا فضای آن سوی سیاره ها خالی است یا نه، و چرا؟ من تمام مقاله های کویی پر و دیگران را خواندم، و به نظر می رسید جسمی در آن سوی نپتون نباشد. ما کاوشمان را چندین سال به طور متناوب ادامه دادیم، زیرا نمی توانستیم تمام وقت تلسکوپ را بگیریم. هیچکس بجز ما واقعاً به وجود این اجرام معتقد نبود!."

در تابستان سال 1372/1992، لو و جیوت پنج شب آسمان را با تلسکوپ 2/2 متری دانشگاه هاوایی رصد کردند. در شب دوم، هنگامی که تصویر بارکه ای از آسمان را با تصویر شب اول آن مقایسه می کردند، نقطه ای نورانی یافتند که در تصویر شب دوم کمی جا به جا شده بود. در تصاویری که شب های بعدی که از این منطقه ی آسمان گرفتند، این نقطه به اندازه تار مویی تغییر مکان می داد. لو می گوید:" ما بسیار محتاط بودیم، بنابراین سه شب دیگر هم به جستجوی آن پرداختیم."

لو و جیویت فاصله این جسم تازه را در حدود 44 واحد نجومی (فراتر از مدار نپتون) محاسبه کردند. قطر آن در حدود 200 کیلومتر و مدارش تقریباً دایره ای بود. این اولین عضو کمربند کویی پر بود که کشف شد و نام آن را 1992QB1 گذاشتند. چند ماه بعد، لویی و جیویت جسم دیگری را تقریباً با همان اندازه در این ناحیه یافتند و 1993FW نامیده شد. از آن پس حدود 20 عضو دیگر از این مجموعه یافتند که اگر یافته های دیگر گروه ها را به آن ها اضافه کنیم تهدادش به 28 می رسد. لو تخمین می زند احتمالا" در حدود 35000 جسم با این اندازه در نواحی بیرونی منظومه شمسی وجود دارد.

  

بنقل از:

http://www.persianstar.com/

 

 

بارش شهابی چیست؟

اغلب شهابهایی که در آسمان مشاهده می شوند، اتفاقی هستند. اینگونه شهابها، از نقطه خاصی در فضا نمی آیند و عامل بوجود آورنده آنها، ذرات ریز بین سیاره ای است که به طور پراکنده در فضا پخش شده اند. زمان وقوع شهابهای اتفاقی قابل پیش بینی نیست و رصد آنها کاملا تصادفی است. برخلاف اینگونه شهابها، گروه دیگری هستند که به صورت بارش شهابی (شهاب باران- رگبار شهابی)دیده می شوند.

بارش شهابی هنگامی رخ می دهد که زمین از میان توده ای از ذرات فضایی عبور کند. در این هنگام، چون ذرات زیادی با جو زمین برخورد می کنند، در مدت کوتاهی تعداد زیادی شهاب می توان مشاهده کرد.

بارشهای شهابی در مناطق مشخصی از آسمان مشاهده می شوند و در هر بارش شهابی، به نظر می رسد که تمام شهابها از یک نقطه بیرون می آیند. به عبارتی اگر از صحنه بارش شهابی فیلمی تهیه شود و سپس آن را به صورت معکوس نمایش دهیم این طور به نظر می رسد که تمام شهابها به سوی یک نقطه حرکت می کنند. این نقطه را کانون بارش یا نقطه نور باران می نامند.

در هر سال چندین بارش شهابی رخ می دهد و هر کدام در قسمت خاصی اتفاق می افتند. بارشهای شهابی را از روی مکان کانون بارش نامگذاری می کنند به این ترتیب که یک حرف "ی" به آخر نام صورت فلکیی که کانون بارش در آن قرار دارد، اضافه می کنند. مانند: بارش شهابی اسدی، برساوشی، شلیاقی و ... اگر در صورت فلکی خاصی بیش از یک بارش اتفاق افتد، از نزدیکترین ستاره درخشان به کانون بارش استفاده می کنند. مانند بارش شهابی اتا-دلوی و دلتا-دلوی.

با مثال ساده ای می توانید در یابید که چرا به نظر می رسد تمام شهابها از یک نقطه می آیند. به تصویر زیر نگاه کنید. تمام خطوط آن به نقطه واحدی در مرکز رسیده اند، با هم موازی هستند.

بارش شهابی هنگامی اتفاق می افتد که زمین از میان توده ای از ذرات بگذرد. این ذرات در مدارهایی موازی و نزدیک به هم به دور خورشید می گردند. وقتی که زمین از میان آنها عبور می کند، این ذرات به طور موازی به جو برخورد می کنند و ما اینطور تصور می کنیم که آنها از یک نقطه سرچشمه می گیرند.

منشاء

 منشاء بسیاری از بارش های شهابی، دنباله دارها هستند. این صخره های یخی با حرکت خود ذرات ریزی به جا می گذارند. با  نزدیک شدن دنباله دار به خورشید تعداد ذرات به جا مانده افزایش می یابد. بنابراین مدار دنباله دار مملو از ذراتی می شود که با همان سرعت دنباله دار و تقریبا" در همان مدار به دور خورشید گردش می کنند. به دلیل حرکت متناوب زمین به دور خورشید ، سیاره ما در زمان مشخصی از سال به نزدیکی مدار دنباله دار می رسد و با برخورد به این ذرات بارش شهابی رخ می دهد.

بارشهای شهابی هر سال تکرار می شوند. برای مثال، هر سال در بیستم مرداد، زمین از میان توده ای از ذرات، که از دنباله دار سویفت-تاتل به جای مانده اند عبور می کند و بارش شهابی بر ساوشی رخ می دهد. بارش برساوشی زیباترین و غنی ترین بارش شهابی است. در جدول زیر اسامی تعدادی از بارشهای شهابی مشهور به همراه ویژگی هایشان را مشاهده می کنید. زمان شروع بارش (ورود زمین به توده ذرات)، زمان اوج بارش (زمان رسیدن زمین به بخش متراکم) و زمان پایان بارش (خروج زمین از توده ذرات). 

 

شلیاقی  2 اردیبهشت  

اتا- دلوی   15 اردیبهشت  

دلتا – دلوی جنوبی  7 مرداد  

دلتا – دلوی شمالی  21 مرداد  

برساوشی  22 مرداد  

جباری  30 مهر  

ثوری جنوبی  12 آبان  2

ثوری شمالی  22 آبان

اسدی  26 آبان  

جوزایی  23 آذر  

دب اصغری  2 دی

ربعی  13 دی  

 

معرفی چند بارش شهابی

بارش های شهابی زیادی در طی سال اتفاق می افتد که از این بین جند بارش شهابی به علت تعداد شهابها از اهمیت بیشتری بر خوردار هستند که به معرفی آنها می پردازیم:

 

بارش شهابی برساووشی

بارش شهابی برساووشی یکی از معروفترین بارش های شهابی سالیانه است که در2 2-21 مرداد به اوج فعالیت خود می رسد. شاید به جرات بتوان گفت که بارش شهابی برساووشی، یکی از شورانگیزترین فستیوالهای سالیانه نجومی باشد که در شب های گرم تابستان منجمان آماتور را گردهم می آورد. نخستین گزارشات رصد این بارش به بیش از 2000 سال پیش بر می گردد که در شرق دور(چین،ژاپن و ...) ثبت شده است. دنباله دار منشاء بارش برساووشی دنباله دار سویفت-تاتل است که در سال 1862 توسط لوییس سویفت از نیویورک و هورس تاتل از رصدخانه هاروارد کشف شد. چند سال پس از کشف این دنباله دار بود که «شیاپارلی» با کمک محاسباتش نشان داد که دنباله دار سویفت-تاتل منشاء بارش شهابی است. این اولین بار بود که ارتباط بارش شهابی و دنباله دار به اثبات می رسید. افزایش فعالیت بارش برساووشی در سالهای 63-1861 تایید کننده این مطلب بود. دوره تناوب دنباله دار سویفت-تاتل حدود 130 سال است و آخرین بار در اوایل دهه 1990 به حضیض خود رسید و در سالهای 1992و 1991 نیز تعداد شهابهای بارش برساووشی بیش از حد معمول بودند. در زمان اوج این بارش شهابی در زیر آسمان تاریک در هر ساعت دهها شهاب قابل مشاهده خواهد بود.

 

بارش شهابی اسدی

ظهور چشمگیر بارش اسدی ???? را بسیاری از دریانوردان و ساکنان قاره آمریکا رصد کردند. در سال????نیز بارش اسدی شگفتی آفرید. در مدت چند ساعت تعداد شهاب ها به هزاران عدد در ساعت رسید . بطوریکه  بسیاری تصور کردند،جهان به پایان رسیده است. در این سال رصدگران با مشاهده شهاب ها، کانون بارش را تشخیص دادند.

در سال ???? ، «هاینریش اولبرس» با بررسی بارش اسدی در دهه های گذشته ، دوره فعالیت آن را ?? یا ?? سال تعیین کرد. در روزهای پایانی سال????  ، «ارنست تمپل » دنباله دار قدر ششمی را در دب اکبر کشف کرد. در ابتدای سال بعد تاتل(از رصدخانه هاروارد) نیز به طور مستقل موفق به کشف این دنباله دار شد. دنباله دار تمپل-تاتل در دوازدهم ژانویه ???? به حضیض رسید.  در سال های???? و ???? به رغم پیش بینی رگبار شهاب های اسدی فعالیت آن کم بود. امروزه می دانیم ، علت آن اثر اختلالات گرانشی سیاره های مشتری و زحل است که گاهی باعث دور شدن توده ذرات دنباله دار از مدار زمین می شود. بارش اسدی در سال???? غوغایی آفرید. در مدت کوتاهی آسمان پر از شهاب شد. بطوریکه برخی از رصدگران در آمریکای شمالی از ظهور?? شهاب در یک ثانیه خبر دادند !

 

دنباله دار تمپل-تاتل در آخرین گذر خود در نهم اسفند????  به حضیض مدارش رسید. در این سال اوج بارش ?? ساعت زودتر از زمان پیش بینی شده ، یعنی در سپیده دم  آبان اتفاق افتاد و بسیاری از رصدگران  رصدگران از مشاهده آن محروم شدند. ولی آنهایی که یک روز زودتر به پیشواز رفته بودند. آذر گوی های بی نظیری را دیدند. «دیوید اشر» از رصدخانه آرماق در ایرلند در مقاله ای علت این اوج زودهنگام را برخورد زمین با رشته ای از ذراتی توصیف کرد که از گذر دنباله دار تمپل-تاتل در سال????میلادی به جا مانده بودند! این توده دارای ذرات بزرگتری بود. در نتیجه تعداد آذر گوی های آن بیش از حد معمول گزارش شد .در سال ???? بارش اسدی در?:??  صبح ?? آبان با ZHR حدود???? به اوج خود رسید. در این زمان کانون در ارتفاع زیادی قرار داشت و بسیاری از ساکنین خاور میانه توانستند شاهد این آتش بازی آسمانی باشند.

 

رصد بارش شهابی

اختر شناسان بارش های شهابی را با روش های مختلفی همچون رصد مرئی، رادیویی با تصویربرداری ویدئویی و حتی با تلسکوپ ( در برخی از بارش های کم شمار ) بررسی می کنند. با این روش ها ، تا کنون بیش از 50 بارش شهابی بررسی شده است. یکی از رایج ترین و کم هزینه ترین روش ها، رصد مرئی است ، یعنی تماشای مستقیم شهاب ها که به یکی از علاقه مندی های اصلی منجمان آماتور امروز تبدیل شده است. منجمان آماتور در به دست آوردن داده ها و اطلاعات در این زمینه نقش بسیار مؤثری دارند. داده هایی که به وسیله ی آماتورها جمع آوری می شود، می تواند به اخترشناسان در درک بهتر از چگونگی پیدایش و تحول منظومه ی شمسی ، تکامل حیات کمک کند.

 امیر حسن زاده

 

منابع:

انجمن علمی پژوهشی نجم شمالwww.nssra.ir    

http://www.persianstar.com/

 

شبهایتان پر ستاره باد...

 

سنگ آسمانی نراق 

 انسان از دیرباز شاهد سقوط شهاب‌سنگ‌ها بوده است. می‌توان گفت که تمامی ملت‌های باستان در این زمینه دارای شواهدی در داستان‌ها و استوره‌های خود هستند. 

دانشمند ایرانی، ابوریحان بیرونی در گزارشی از بارش شهابسنگ‌های فلزی در خوارزم خبر داده است. با این وجود سقوط شهابسنگ در یک منطقه مسکونی رخداد نادری است. در دوران معاصر شواهد و گزارش‌های سقوط دو شهاب‌سنگ در مناطق مسکونی ایران وجود دارد. در دوران ناصرالدین شاه قاجار یک شهاب‌سنگ در کشتزارهای روستاهای پیرامون ورامین سقوط کرد، اگر کشتزار را منطقه مسکونی به حساب آوریم. و دیگری شهابسنگی است که در اینجا مورد گفتگوی ما قرار دارد.

در روز دوشنبه 28 مرداد ماه 1353، در ساعت نه و بیست دقیقه به وقت تهران، یک سنگ آسمانی به وزن 3200 گرم، و وزن مخصوص 64/3 از جهت شمال شرقی در نراق سقوط کرد. این نخستین شهابسنگی است که سقوط آن در یک منطقه مسکونی گزارش شده است. این سنگ درست بر روی دبیرستان نوساز معصومی نراق سقوط کرد. این شهاب‌سنگ، سقف آزمایشگاه دبیرستان با پهنای 30 سانتیمتر را سوراخ نمود و در کف آزمایشگاه فرود آمد.

انگار این سنگ می خواسته هرچه زودتر خود را به آزمایشگاه برساند تا رویش آزمایش شود!!

نظر به اهمیت موضوع، این سنگ توسط ژاندارمری کل کشور ضبط شده و به م‍وسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران تحویل داده شد. استادان ارجمند دانشگاه تهران، جناب آقای دکتر ایرج عشقی و جناب آقای دکتر احمد شمس آزمایش‌های نخستین را بر روی این سنگ آسمانی انجام داده گزارش مقدماتی آن را به نام گزارش شماره 64 در دیماه 1353 انتشار دادند. این سنگ سپس جهت انجام آزمایش‌های بیشتر به دانشگاه رُم فرستاده شد.

بر طبق این گزارش این سنگ از نوع متئوریتی و ساخت و مواد تشکیل دهنده آن کندریتی است. نمای کروسکپی این سنگ آسمانی بیضی گون است که برخی بخش‌های آن در اثر شکستگی در فضا یا برخورد با زمین کمی نوک‌تیزتر و لبه‌دارتر شده است. رنگ اصلی سنگ، خاکستری تیره و کمی مایل به سبز است که در برخی نقاط آن کانی‌های فلزی به رنگ زرین یا خاکستری روشن دیده می‌شود. در بخش خارجی سنگ دو نوع پوسته سیاه رنگ دیده می‌شود. یکی در اثر برخورد با اسفالت پشت بام دبیرستان معصومی که هنوز کمی قیر و اشیاء دیگر زمینی به آن چسبیده و سیاه رنگ شده است. دیگری پوسته نازکی که پهنای آن حدود یک میلیمتر بوده و در اثر سوختگی به دلیل برخورد با جو به وجود آمده است. میکروسکپی این شهاب‌سنگ نشان می‌دهد که یک سنگ بلورین و یکنواخت است که در آن کانی‌های فلزی از ترکیبات نیکل و آهن به صورت لکه‌های سیاه و بدون شکل هندسی وجود دارد.

ماخذ:

موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران، گزارش شماره 64، دیماه 1353.

جعفر سپهری

 

منبع:

parssky.com

انگشتان سفید اسرار آمیز روی مریخ

چه چیز این شکل نامعمول سفید صخره‌ای را بر روی مریخ به وجود آورده است؟ احتمالی که بر سر آن بحث شده این است که این‌ها باقی‌مانده‌های نمک در کف یک دریاچه‌ی باستانی است.

 اما تحقیقات دقیقی که به تازگی انجام شده است این فرض را رد می‌کند. به نظر می‌رسد ماده‌ی سبک حاصل از فرسایش، در نواحی اطراف پخش شده باشد. این ماده شامل ترکیبی با چگالی بسیار کم است که احتمالا از خاکستر آتشفشانی یا گرد و خاک تشکیل شده است. تضاد بین صخره‌های روشن و شن‌های اطراف به دلیل تیرگی غیر معمول شن‌ها است. این تصویر به وسیله‌ی فضاپیمای سریع‌السیر مریخ که هم‌اکنون به دور مریخ می‌گردد، گرفته شده است. دانشمند علوم سیارات، «امیلی لاکداوالا»(Emily Lakdawalla)  در کنار دیگران حس کنجکاوی خود را درباره‌ی این منطقه‌ی غیر معمول دنبال کرده است و تحقیق جالبی را در وبلاگ جامعه سیاره‌شناسی ارائه داده است. این صخره‌ی عجیب سفید رنگ 15 کیلومتر پهنا دارد و خود داخل دهانه‌ی برخوردی به قطر حدودی 100 کیلومتر قرار دارد.

عکس از: G. Neukum (FU Berlin) et al., Mars Express, DLR Mars Express

 

بنقل از:

http://apod.nojum.ir/

گالری تصاویر زیبا از سحابی های سیاره نما

سیاره ها ممکن است واقعا در شکل سحابی های سیاره نما نقش داشته باشند!

«سحابی های سیاره نما» بجز اسمشون، هیچ ربطی به سیاره ها ندارند. این نام را منجم و رصدگر بزرگ آسمان، ویلیام هرشل حدود 300 سال پیش به سحابی هایی که از درون تلسکوپش شبیه سیاره دیده می شدند، اطلاق کرد. این اجرام، در واقع پوسته های درحال رشد گازو غبار هستند که ستاره ها در نزدیکی پایان عمر خود به درون فضا پف می دهند! توده ی گازی که از سحابی به بیرون پف کرده در میان فضا به آهستگی بزرگ و بزرگتر می شود. بعضی از این سحابی ها از درون تلسکوپهای آماتوری شبیه سیارات هستند، به همین دلیل سحابی های سیاره نما نامیده می شوند. ولی در واقع هیچ ارتباطی با سیارات ندارند.

ولی صبر کنید! گویا سیاره ها هم به هر حال نقشی دارند!!

ستاره شناسان در دانشگاه روچستر، دریافته اند که ستارگان کم جرم و شاید سیارات پرجرم می توانند روی شکل زیبا و بادکرده ی سحابی های سیاره نما تأثیر داشته باشند.

بیشتر ستارگان با جرم میانه، مثل خورشید خودمان، زندگی خود را با ایجاد یک سحابی سیاره نما به پایان می برند. حتی با اینکه این قبیل ستارگان چند میلیارد سال عمر می کنند، این مرحله حدود چند ده هزار سال طول می کشد. ستاره سوختش تمام می شود، هسته اش منقبض می شود، و لایه های بیرونیِ جَوَش را به درون فضا می فرستد. این پوسته ی درحال انبساط ممکن است کاملا کروی باشد ولی تحت تأثیر عواملی، پیچ بخورد و کشیده شود.

ستاره شناسان همیشه این پدیده ی تغییر شکل سحابی های سیاره نما، را به نیروهای قوی مغناطیسی مرتبط می دانستند. ولی ممکن است سیاره ای پرجرم، که بدور ستاره ی مرکزی می گردد با تأثیرات گرانشی خود در شکل سحابی نقش داشته باشد.

تیم روچستر بر روی ارتباط بین گازهای درحال خروج از یک ستاره ی در حال مرگ و سیارات درحال چردش بدور ستاره مطالعه می کنند. زمانی که سیاره در یک مدار بسیار وسیع باشد، گرانش اش مقداری از توده ی مواد را بدور مدارش می کشد. این کار امواجی مارپیچی در مواد سحابی که در حال دور شدن از ستاره هستند ایجاد می کند.

این سیاره تأثیری کاملا متفاوت، نیز می تواند روی مواد داشته باشد: سیاره مواد را به سرعت بسیار زیاد می چرخاند و بدرون صفحه ی بزرگی بدور ستاره پرتاب می کند. این کار ممکن است با میدان مغناطیسی همکاری کند و مواد را به صورت جتهایی از قطبین به بیرون بپراکند.

بنابراین ممکن است که سیارات پرجرم اطراف ستارگان در حال مرگ، مسئول چنین اشکال زیبایی برای سحابی های سیاره نما باشند.

 

منبع:

http://www.universetoday.com/

 

ترجمه:

ا.م.گمینی - واحد نجوم تبیان

چرا درخشان‌ترین انفجار عالم هنوز دیده می‌شود؟

قدرتمندترین انفجار عالم هنوز درخشان است. چنین انفجاراتی معمولا به سرعت کم‌نور می‌شوند. اخترشناسان به دنبال دلایل نورانی ماندن این انفجار هستند.

اگر راجع به این انفجار عظیم چیزی نمی دانید، ابتدا این مقاله رو بخونید! (قدرتمندترین انفجار گاما رصد شد!! )

قدرتمندترین انفجاری که تاکنون در عالم رصد شده بود، حدود چهار هفته پیش به صورت «انفجار پرتو گاما» به وقوع پیوست. درخشش این انفجار در تاریخ رصد انفجارها در کیهان بی‌نظیر بود. اما آن‌چه بیش از خود انفجار عجیب است، پدیده‌ی دیگری است. این جرم هنوز در کهکشان میزبان می‌درخشد و باعث حیرت اخترشناسان شده است.

این پدیده به سبب متلاشی شدن ستاره‌ای پرجرم رخ داده است. احتمالا جرم ستاره مذکور معادل 50 برابر جرم خورشید بوده است. این جرم در فاصله 5/7 (هفت و نیم) میلیارد سال نوری از ما قرار دارد. برای مختصر زمانی در روز 29 اسفند، می‌توانستیم جرمی چنین دوردست را به راحتی با چشم غیر مسلح نظاره کنیم. با فاصله‌ای هزاران بار بیش‌تر از کهکشانی نزدیک مثل « مثلث »، اما با همان میزان درخشندگی.  درخشش این انفجار 5/2 (دو و نیم) میلیون بار بیش از ابرنواختر درخشانی بود که در سال 2005 روی داد. اخترشناسان بر این امید بودند که بتوانند از کهکشان میزبان این ستاره تصویر برداری کنند اما عکس هابل که در 19 فروردین منتشر شد، نشان دهنده‌ی آن بود که نور کهکشان هنوز در درخشندگی انفجار شدید چهار هفته پیش پنهان است. 

 

 

تصور بر این است که این‌گونه فوران‌ها زمانی رصد می‌شوند که جهت جت‌های موادی که با سرعتی نزدیک به سرعت نور حرکت می‌کنند، مستقیم به سمت زمین باشد. همچنین دانشمندان عقیده دارند که هرچه جت‌ها باریک‌تر باشند و قطر مخروط آنها کم‌تر باشد، درخشندگی آن‌ها افزایش می‌یابد. این پرتوهای گاما در مسیر حرکت به سمت زمین نور مرئی تولید می‌کنند. یعنی جت‌ها، گازهای اطراف خود را داغ می‌کنند و باعث تابش آن‌ها می‌شوند.   برخی از اخترشناسان عقیده دارند که درخشندگی زیاد به این سبب بوده است که ما دقیقا به درون جت‌ خیره شده‌ایم و در نتیجه انرژی زیادی به سمت زمین ارسال شده است، اما اگر اینگونه باشد با عوض شدن جهت جت‌ها درخشندگی نیز کم می شوند. با توجه به درخشش زیاد، اینگونه انتظار می‌رفت که انفجار به سرعت کم نور شود. اما این انفجار با بقیه تفاوت دارد و به گونه‌ای غیرمعقول درخشان مانده است و این نمی تواند نشانی برای جت‌های باریک باشد.  

اما اگر جت ها زیاد باریک نباشند انرژی آزاد شده باید بسیار زیاد باشد که بتواند نورانیت زیاد را با توجه به فاصله‌ی جسم توضیح دهد. این می‌تواند نشانه‌ای باشد برای آن‌که انفجار کسر بزرگی از انرژی تابشی خود را به صورت گاما تابش کرده است و این بیشتر از آن مقداری است که در انفجارهای پرتو گاما شاهد هستیم.

 

منبع:

http://nojumnews.com/

 

مطلب پیشین:

قدرتمندترین انفجار گاما رصد شد!!

گالری تصاویر بی نظیر از زحل و خانواده اش

فضاپیمای کاسینی که در سال 2004 به ملاقات زحل رفت، همچنان در اطراف این سیاره و اقمارش گردش می کند و زیباترین تصاویر و مهترین اطلاعات مربوط به این سیاره و خانواده اش را، به سمت زمین مخابره می نماید.

ماموریت کاوشگر فضایی کاسینی  قرار بود تیرماه امسال به پایان برسد ولی ناسا قصد دارد ماموریت کاسینی-هویگنس را تا دو سال دیگر تمدید کند. اکتشافات تاریخی این دو کاوشگر، انقلابی در دانسته‌ های ما نسبت به سیاره‌ی زحل و قمرهایش ایجاد کردند.

 با 2 سال تمدید ماموریت کاسینی، این کاوشگر قادر خواهد بود 60 بار دیگر به دور زحل بگردد و ملاقات‌های هیجا‌ن انگیزی با قمرهایش داشته باشد. این ملاقات‌ها شامل 26 بار ملاقات با بزرگترین قمر زحل، «تیتان»، 7 بار ملاقات با «انسلادوس»( Enceladus) و یک بار ملاقات با «رئا»( Rhea)، «دیون»(Dione) و هلن (Helene) خواهد بود. همچنین در طی این مدت کاسینی به بررسی زحل، حلقه ها و مغناطیس‌کره‌ی آن خواهد پرداخت.

«جیم گرین» (Jim Green)، مدیر بخش علوم سیاره ای ناسا، معتقد است:" این تمدید نه تنها برای جامعه‌ی علمی بلکه برای جهانیان نیز هیجان انگیز است چرا که همگان قادر خواهند بود تا از رازهای زحل پرده بردارند. نشانه‌ی موفقیت کاسینی کشفیات تازه ی‌ آن به همراه تصاویر افسون‌کننده‌ا‌ی خواهد بود که کاسینی از زحل به سمت زمین می‌فرستد".

بنابر گفته‌های مدیر ماموریت کاسینی، «باب میشل» (Bob Mitchell)، "کاسینی به طرزی استثنایی خوب کار می‌کند. به همین دلیل ما تصمیم گرفتیم ماموریت کاسینی را دو سال دیگر تمدید کنیم".

بر پایه‌ی کشفیات کاسینی، دانشمندان حدس می‌زنند که زیر سطح انسلادوس آب مایع وجود داشته باشد. به همین دلیل است که این قمر زحل، که قطرش تنها یک هفتم ماه است، یکی از اولویت‌های ماموریت‌های آینده‌ی‌‌ فضایی است.

کاسینی همچنین یخ فشان‌هایی در سطح انسلادوس کشف کرد که مخلوط یخ و آب را با فشار زیاد تا ارتفاع سه برابر قطر انسلادوس به فضا پرتاب می‌کنند. ذرات خارج شده از این یخ فشان‌ها جذب یکی از حلقه های زحل می‌شوند که بیشترین نرخ گسترش را دارد. در طی 2 سال آینده، کاسینی به ارتفاع 25 کیلومتری انسلادوس نیز خواهد رسید و از این ارتفاع آن را به دقت بررسی خواهد نمود.

مشاهدات کاسینی از تیتان، بزرگترین قمر زحل، باعث شده است تا دانشمندان به شباهت‌های این قمر با زمین پی ببرند. زمین و تیتان هر دو دارای دریاچه، رودخانه، تل‌های شنی، باران، برف، ابر، کوه و احتمالا آتشفشان هستند. با توجه به این شباهت‌ها، دانشمندان گمان می‌کنند تیتان مثال خوبی از زمین در زمان قبل از آغاز حیات باشد.

محقق مسئول ماموریت کاسینی، «دنیس ماتسون» (Dennis Matson)، می‌گوید:" هنگامی که ما ماموریت را طراحی می‌کردیم هرگز فکر نمی‌کردیم چه چیزهایی خواهیم یافت، به خصوص در مورد تیتان و انسلادوس. این تمدید ماموریت نیز پاسخی است به این کشفیات جدید و به ما این امکان را خواهد داد تا بیشتر بدانیم".

بر خلاف زمین، دریاچه ها، رودخانه‌ها و باران‌های تیتان همه از متان و اتان تشکیل می‌شوند و دما به منفی 180 درجه سانتیگراد می‌رسد. اگرچه جو ضخیم تیتان امکان مشاهده مستقیم سطح آن را محدود می‌کند اما رادار دقیق و طیف‌نگارهای فروسرخ کاسینی این قابلیت را به دانشمندان داده است تا از ورای این جو ضخیم به بررسی سطح تیتان بپردازند.

از دیگر فعالیت‌های تحقیقاتی کاسینی می توان به بررسی فصل های تیتان و زحل، مشاهده و بررسی حلقه‌های زحل و مطالعه‌ی مغناطیس‌کره‌ی زحل اشاره کرد.

کاسینی در طی چهار سال گذشته به طور پیوسته تصاویر مختلفی از زحل و قمرهایش به زمین ارسال کرده است به نحوی که اکنون آلبوم تصاویر ارسالی کاسینی حدود 140000 عکس را در بر می‌گیرد.

حدود 10 سال پس از پرتاب و 4 سال پس از ورود به مدار زحل، کاسینی یک کاوشگر سالم و مقاوم است. اگرچه سه ابزارش دچار ایرادات کوچکی هستند اما این ایرادها اثر چندانی در عملکرد این فضاپیما ندارند. کاسینی همچنین سوخت کافی برای تمدید ماموریت خود دارد. نتایج به دست آمده از مشاهدات کاسینی در دو سال آتی می‌تواند پایه‌گذار ماموریت‌های فضایی آینده به مقصد تیتان یا انسلادوس باشد.

کاسینی که در سال 1997 از پایگاه فضایی کیپ کاناورال به فضا پرتاب شد، در سفر هفت ساله ی‌ خود به سمت زحل 5/3 میلیارد کیلومتر را در نوردید. از نظر تعداد ابزارهای تحقیقاتی، کاسینی دارای یک رکورد است. مدارگرد آن دارای 12 ابزار علمی است و کاوشگر هویگنس 6 ابزار تحقیقاتی را حمل می‌کرد. این کاوشگر که از یک موتور با سوخت هسته‌ا‌ی برای تولید انرژی بهره می‌برد، در خرداد ماه سال 1383 (ژوئن 2004) وارد مدار زحل شد و از آن زمان تا کنون به ارسال داده‌های علمی مشغول است.

منابع:

http://nojumnews.com/

http://antwrp.gsfc.nasa.gov/apod/archivepix.html

http://www.apod.nojum.ir/

 

برای مشاهده ی آلبومهای دیگر از زحل:

قمر حلقه دار!!

زحل جواهر منظومه ی شمسی

تعداد زیادی قمر کوچک در خارجی ترین حلقه زحل کشف شد.

 

تصویری فوق العاده از تولد ستارگان در بیابان کهکشانی!

معمولا تمام ستارگانی که می شناسیم درون کهکشانها قرار دارند. در نتیجه همه مراکز تولد ستارگان - که تا بحال یافت شده اند - مناطقی درون ابرهای بزرگ گاز و غبار درون کهکشانها بوده اند. ولی گویا این قاعده همیشه درست از آب در نمی آید. زیرا کاوشگر تکامل کهکشانی ناسا ستارگانی جدید را یافته است که در حال جوانه زدن در منطقه ای از فضا به فاصله ی 100،000 سال نوری از یک کهکشان، هستند. این تصویر فوق العاده، ترکیبی از داده هایی در پرتوی فرابنفش و داده های رادیویی است. این واقعا جالب است که دانشمندان چنین تعداد عظیمی از ستارگان جوان را درفاصله ی حدود 140،000 سال نوری از مرکز کهکشان M83 یافته اند، در حالی که قطر M83 تنها 40،000 سال نوری است.

M83 در فاصله ی 15 میلیون سال نوری از کهکشان ما در صورت فلکی شجاع قرار گرفته است.

در این نما، مارپیچ اصلی، یا صفحه ی ستاره ای M83 به شکل یک قرقره ی آبی و صورتی رنگ دیده می شود، در حالی که بازوهای بیرونی بنظر می رسند در حال گسترش به سمت بیرون کهکشان هستند. درون این بازوها، با کمال تعجب باید گفت، فرآیند ستاره سازی در حال وقوع است.

تصویر دوم در واقع مقایسه ایست میان دو تصویر از این کهکشان: یکی در پرتو فرابنفش و دیگری در فرابنفش و امواج رادیویی. درحالی که تصویر رادیویی بازوهای بلند و اختاپوسی کهکشان را نشان می دهد(قرمز)، تصویر فرابنفش خوشه هایی از ستارگان نوزاد را در میان بازوها به نمایش گذاشته است(آبی).

ستاره شناسان گمان می کنند که ستارگان جوان که در فواصل دور از M83 دیده می شوند می توانند تحت شرایطی شبیه شرایط اولیه ی عالم شکل گرفته باشند، زمانی که فضا هنوز با غبارهای عناصر سنگین تر غنی نشده بود و همه جا تنها از گازهای ساده تر پر بود.

حتی با تلسکوپهای قدرتمند امروز، مطالعه بر روی اولین نسل شکل گیری ستارگان در عالم بسیار مشکل است. این رصدهای جدید فرصتی استثنایی برای مطالعه ی این موضوع است که: ستارگان نسل اول در عالم چگونه بوجود آمده اند.

 

منبع:

http://www.universetoday.com/

ترجمه:

ا.م.گمینی - واحد نجوم تبیان