ماشین قیامت

اگر فکر می کنید که در حال نگاه کردن به درون ماشین قیامت هستید، کاملا درست فکر می کنید! ماشین قیامت^* که به راحتی سیاره ای را در سریال پیشتازان فضا  نابود می کرد، دربرابر این ستاره خوار، بسیار ناچیز است. این سحابی عظیم الجثه در میان صورت فلکی ثور و ارابه ران (ممسک العنان) قرار گرفته است.

این سحابی قدیمی که Simeis 147 خوانده می شود، در واقع باقی مانده ی یک ابرنواختر باستانی است. ولی این جرم را نمی توان با تلسکوپ های بزرگ دید. چرا که قطر ظاهری این سحابی حدود 3 تا 2ر1 درجه می باشد، تقریبا 7 برابر قطر ظاهری کره ی ماه، و در واقع این یکی از کم نور ترین اجرام آسمان محسوب می شود.

رشته های به هم پیچیده ی این باقی مانده ی انفجار ابرنواختری، بیش از 160 سال نوری در فضای میان ستاره ای گسترده شده است و حدود 3600 سال نوری از ما فاصله دارد. یعنی حرکت نور از یک طرف این توده تا طرف دیگرش حدود 160 سال، زمان لازم دارد. سن ظاهری این سحابی حدود 100،000 سال بنظر می رسد، در نتیجه انفجاری که باعث بوجود آمدن آن شده ، در زمان انسان پکنی رخ داده است. (انسان پکنی یکی از گونه های انسانهای اولیه که حدود صدهزار سال پیش زندگی می کرده اند.) در اعماق این سحابی یک ستاره ی نوترونی ِ در حال چرخش قرار دارد. این ستاره ی تپنده تمام چیزی است که از هسته ی ستاره ی اولیه باقی مانده است.

ولی مطالعات اخیر با دقت بالاتر و معیار جدید، عمر Semeis 147 را حدود 30000 سال تخمین می زند. تپ اختر درونی به تازگی ردیابی شده است و به نام PSR J0538+2817 در فهرست ثبت شده است. این تپ اختر چیزی است که در هر ثانیه 7 بار بدور محورش گردش می کند! لایه های بیرونی  ستاره ی منفجر شده با سرعت 10 تا 20 هزار کیلومتر بر ثانیه به سمت بیرون پرتاب شده اند...!

منبع:

http://www.universetoday.com/

ترجمه:

ا.م.گمینی

شلغم در مریخ؟؟

تحلیل جدید مریخ نشین فونیکس نشان داد بعضی از نواحی خاک مریخ از لحاظ شیمیایی به مانند خاک باغچه های زمین است. این فضاپیما اکنون روی مریخ است و آخرین نتیجه ی تحقیقاتش به سمت زمین مخابره می شود.

بعضی از نواحی خاک مریخ از لحاظ شیمیایی به مانند خاک باغچه های زمین است. تحلیل جدید مریخ نشین فونیکس این موضوع را تایید کرد. یافت  مناطقی بزرگتر و وسیعتر از این ساختارها می تواند شرایط حیات در مریخ را مهیا کند.

گرچه این تحقیقات هنوز کامل نشده است ولی فونیکس پیش ازاین ماده ای دارای ارزش غذایی یافته بود که ساختار آن شبیه منیزیوم، سدیم، پتاسیم و کلر بود. با اینکه عناصر ذکر شده در خاک مریخ موجود است ولی دانشمندان هنوز مطمئن نیستند که این عناصر تمایلی به انحلال در آب و مهیا کردن حیات داشته باشند.

نتیجه دلپذیر از آزمایش خاک مریخ در منطقه ای به نام "سرزمین عجایب"(wonderland) بدست آمد که حاکی از آن بود، این ماده غنی قابلیت انحلال در آب را دارد. این منطقه که در شمال مریخ نشین قرار گرفته، چند سانتی متری از آن حفر شده است. این نمونه برداری چهارشنبه هفته پیش به آزمایشگاه رطوبت سنج و الکتروشیمی و تحلیل گر ضریب هدایت (MECA) فونیکس فرستاده شد.

آزمایشگاه فونیکس، در نمونه های خود ماده ای  قلیایی با pH بین 8 و 9 یافت. این ماده قلیایی در خیلی از موارد با خاک زمین اشتراک دارد. ازجمله این تشابهات می توان به خاکی که شلغم و مارچوبه سمی در آن رشد می کند اشاره کرد. دانشمندان همگی از این داده های دریافتی شگفت زده بودند!

دانشمندان گمان می کنند که اگر خاک شرایطی مناسب و مساعد داشته باشد به این معناست که محدوده ای عریضتر و بزرگتر از موجودات زنده وجود دارند که توانایی رشد در خاک را دارا هستند. این گونه به نظر می رسد که طبیعت خیلی دوستانه رفتار می کند!

کاوش و حفاری عمیق تر می تواند پرده از خاک نمک آلود یا خاکی با pH متمایز بردارد.

منبع:

http://www.newscientist.com/

ترجمه:

احمدالستی

به نقل از :

http://nojumnews.com/

آخرین اخبار درباره ی فونیکس:

فونیکس: خاک مریخ می تواند میزبان حیات باشد

یخ، درست زیر پای فونیکس

آخرین تصاویر فونیکس: یخ یا نمک؟

کاوشگری بر مدار امید-قسمت اول

روز دوشنبه 15 بهمن گذشته خبری در رسانه‌ها منتشر شد که بازتاب‌های فراوانی داشت و مدت‌ها سرخط مهم‌ترین رسانه‌ها بود. در این روز منابع خبری از ساخت نخستین سامانه قضایی بومی ایران و پرتاب موشک کاوشگر به فضا خبر دادند.

 روز 15 بهمن محمود احمدی نژاد رئیس‌جمهور محترم از نخستین سامانه بومی کشور شامل یک ماهواره تحقیقاتی به نام «امید»، موشک ماهواره‌بر و تاسیسات و تجهیزات زمینی پرتاب و هدایت ماهواره دیدن کرد. آقای احمدی‌نژاد در جریان این بازدید از تاسیسات هوافضای ایران، فرمان پرتاب موشکی به نام «کاوشگریک» را به پایگاه فضایی صادر کرد. پرتاب این گونه راکت‌ها مرحله مقدماتی پرتاب ماهواره به فضاست و ماموریت آن شناسایی محیط پروازی پیش از پرتاب ماهواره و همچنین انجام برخی پژوهش‌های فضایی است. ماهواره امید نخستین ماهواره بومی ایران و یک ماهواره تحقیقاتی پیشرفته است که توسط دانشمندان ایرانی ساخته شده است. قرار است این ماهواره سال آینده توسط یک موشک ماهواره‌بر ساخت ایران به فضا پرتاب شود و در مدار ارتفاع پایین قرار گیرد. رییس‌جمهور در این برنامه ضمن بازدید از عملیات صورت گرفته از موشک ماهواره بر نیز که قرار است سال آینده ماهواره امید را در مدار زمین قرار دهد، دیدن کرد. به این ترتیب با پرتاب این موشک، ایران یازدهمین کشور جهان شد که به فناوری ارسال ماهواره به فضا دست یافت و تکنولوژی ساخت ماهواره و سامانه پرتاب آن کاملا توسط متخصصان داخلی ساخته و فناوری آن بومی شده است. اکنون به مناسبت پایان سال و مروری بر خبرهای علمی سال گذشته به بررسی تاریخچه ساخت ماهواره‌ها و دستاوردهای 50 سال فضانوردی می‌پردازیم و گذشته و آینده صنعت فضایی ایران را بررسی می‌کنیم.

بارها در مورد فضا و فضانوردی مطالبی شنیده‌ایم، اما به راستی فضا کجاست و مرز زمین و فضا چیست؟ فضا به منطقه‌یی خالی از جهان گفته می‌شود که بعد از لایه جواجرام آسمانی قرار دارد و چگالی گازها در این ناحیه بسیار اندک است (ولی به رغم تصور بیشتر مردم تهی یا خلاء کامل نیست). در فضا گاز هیدروژن، یون‌ها، ذرات تشکیل دهنده اتم (الکترون و پروتون) و گاهی اوقات غبارهای فضایی یافت می‌شود، اما میزان این مواد در گستره فضا چنان کم است که می‌توان نسبت به جو سیاره آن را تهی در نظر گرفت. اما نکته‌یی که بسیار مهم است آنکه مرز مشخصی بین جو و فضا وجود ندارد. جو زمین با افزایش ارتفاع کم‌کم رقیق و به تدریج محو می‌شود. به همین دلیل با توجه به کاربردهای مختلف، مرزهای مجازی گوناگونی برای گذر از جو و رسیدن به فضا وجود دارد. طبق تعریف فدراسیون بین‌المللی هوانوردی، خط کارمن در ارتفاع صد کیلومتری از سطح دریا مرز بین جو و فضا است. این تعریف به این دلیل انتخاب شده است ک بعد از این ارتفاع غلظت جو به قدری کاهش می‌یابد که می‌توان از نیروی پای ناشی از برخورد مولکول‌های جو با جسم پرنده صرف‌نظر کرد. از طرف دیگر طبق تعریف رسمی ایالات متحده امریکا فردی که بتواند در ارتفاع بیش از 80 کیلومتر از سطح زمین پرواز کند، فضانورد محسوب می‌شود. اما مهندسان هوافضا هنگام طرح فضا پیماها یا شبیه‌سازی بازگشت اجرام به جو‌زمین، گذر از ارتفاع 120 کیلومتری را عبور از مرز جو و رسیدن به فضا می‌دانند. فضا نیز خود بخش‌های متفاوتی دارد. بخشی از فضای بیرونی که در درون منظومه شمسی قرار دارد، فضای بین سیاره‌یی نامیده می‌شود. با گذر از مرز منظومه شمسی به قسمتی از  فضا وارد می‌شویم که به آن فضای بین سیاره‌یی می‌گویند. با گذر از مرز کهکشان راه شیری به منطقه جدیدی می‌رسیم که به آن فضای بین کهکشانی می‌گویند. در فضا تراکم گازها کم است و همین کم بودن تراکم گازها مزیت‌ها و عیب‌هایی برای پژوهش‌های نجومی در فضا دارد. از آنجا که گاز بسیار  کمی در جو وجود دارد، برای رصد کیهان در تمام گستره طول موج مناسب است. از همین جا بود که ایده ساخت تلسکوپ فضایی هابل شکل گرفت. با این همه اقامت در فضا دشواری‌های بسیاری نیز دارد که از جمله آنها می‌توان به نبود اکسیژن برای تنفس و همچنین نبود فشار اشاره کرد. بدن انسان برای زندگی در فشار هوای یک جو سازگار است و در صورتی که به وضعیت خلا منتقل شود هر چند همانند فیلم‌های هالیوودی دچار از هم پاشیدگی نمی‌شود، اما با مشکل مواجه می‌شود. برای مثال آب اندام‌های سطحی مانند چشم‌ها و پوست کم کم می‌جوشد و تبخیر می‌شود و مویرگ‌ها در اثر فشار داخلی پاره می‌شود و فرد با دردی جانگاه می‌میرد.

آغاز عصر فضا و فضانوردی

اجرام آسمانی همیشه برای انسان عجیب، پر رمز و راز و شگفت‌انگیز بوده‌اند، اما برای اولین بار یوهان کپلر ستاره‌شناس و ریاضیدان آلمانی در اوایل 1600 میلادی توانست قوانین حرکت سیاره‌ها را ارائه دهد و بدین ترتیب برای گردش اجرام در فضا توضیحی مبتنی بر ریاضی عرضه کرد. ایزاک نیوتن نیز برای نخستین بار قوانین حرکت را تشریح کرد.هر چند علم امروز نسبت به زمان نیوتن بسیار پیشرفت کرده، اما هنوز هم می‌تواناز همان قوانین نیوتن برای پیش‌بینی حرکت سیاره‌ها و قمرها و ماهواره‌ها استفاده کرد. در سال‌های اولیه قرن هجدهم دانشمندان دریافتند هرچه به ارتفاع بالاترین می‌رویم هوا رقیق‌تر می‌شود. این یعنی بین زمین و سیاره‌های دیگر هوایی وجود ندارد. بنابراین نمی‌توان از روش آشنای بال زدن برای سفر به سیاره‌های دیگر استفاده کرد. در سال 1903 کنستانتین تسیولکوفسکی که یک معلم روس بود، در یک مقاله ایده استفاده از راکت‌ها برای سفرهای فضایی را کامل کرد. بعدها رابرت گودارد امریکایی و هرمن اوبرت آلمانی روی پروژه سفرهای فضایی متمرکز شدند. آنها مشکلات فنی پرتاب موشک و سفر به فضا را بررسی کردند. گودارد در سال 1919در مقاله‌یی با عنوان «شیوه‌یی برای رسیدن به ارتفاع‌های بسیار زیاد» چگونگی کاوش در فضای بالا جو زمین را تشریح کرد. این مقاله پرواز یک موشک را نیز توضیح داد. اوبرت نیز در سال 1923 در کتابی به نام «موشکی به سوی فضا» مشکلات فنی پرواز به فضا را بررسی کرد. وی همچنین ساختار فضا پیماها را بررسی کرد. تسیولکوفسکی نیز در سال 1920 درباره جزییات موشک‌های چند مرحله‌یی پژوهش کرد. طی سال‌های 1930 کشورهای امریکا، آلمان و شوروی به شدت در مورد موشک‌ها پژوهش کردند. در سال 1926 گودارد به همراه گروهش سوختی مایعی برای موشک‌ها ابداع کرد. کارشناسان ساخت موشک در آلمان در سال 1942 و در بحبوحه جنگ جهانی دوم با سرپرستی ورنر فون براون موشک وی در (V- 2) را ساختند. پس از پایان جنگ امریکا توانست با کمک مهندسان مهاجر آلمانی موشک‌های پیشرفته‌یی بسازد. شوروی و انگلستان نیز به شدت به این گونه تحقیقات ادامه می‌دادند. اما خبری که در 4 اکتبر 1957 منتشر شد توجه همه جهان را به خود جلب کرد. در این روز شوروی توانست با موفقیت نخستین ماهواره مصنوعی جهان را با عنوان اسپوتنیک به فضا پرتاب کند و بدین ترتیب عصر فضا آغاز شد. مردم تمام دنیا توانستند صدای بیب بیب اسپوتنیک را از رادیوهای خود بشنوند. پیشرفت‌های شوروی ادامه داشت و امریکا را پشت سر می‌گذاشت. شوروی یک ماه بعد اسپوتنیک دو را به فضا فرستاد سگی به نام لایکا سرنشین آن بود. این پرواز ثابت کرد حیوانات هم می‌توانند در فضا به زندگی ادامه دهند. (خوانندگان برای پیگیری دستاوردهای فضایی می‌توانند به ستون کنار همین صفحه با عنوان «دستاوردهای پنجاه‌ سال فضانوردی» مراجعه کنند.)

طرز کار موشک‌ها و راکت‌ها

یکی از مهم‌ترین دستاوردهای علمی انسان سفر به فضاست، زیرا سفر به فضا پیچیدگی‌ها و دشواری‌های بسیاری دارد. برای سفر به فضا باید بر مشکلاتی همچون وجود خلا، گرما و حرارت در اثر سرعت زیاد، مشکل ورود دوباره به زمین، مکانیک مدارها، تابش‌های کیهانی و خورشیدی و... چیره شد. ولی بزرگ‌ترین مشکل ایجاد انرژی لازم برای بالا بردن فضاپیما از سطح زمین و رساندن آن به فضا است. هر چند بشر انواع مختلفی از موتورها (همانند موتورهای احتراق داخلی، موتور الکتریکی و موتور بخار) را اختراع کرده و سال‌ها از آن استفاده کرده است اما طرز کار موشک با آنها از اساس متفاوت است. موتور موشک‌ها موتور واکنشی است. اساس کار موتور موشک‌ها بر پایه قانون معروف نیوتن است که می‌گوید: «برای هر کنشی، واکنشی وجود دارد که مساوی آن و در خلاف جهت آن است. «موتور موشک نیز جرم را رو به پایین پرتاب می‌کند و واکنش این پرتاب، موشک را رو به بالا به حرکت در می‌آورد. به عبارت دیگر موشک جرم را به صورت گازهای پرفشار پرتاب می‌کند تا از واکنش آن در جهت مخالف استفاده کند. این جرم از سوختی که در موتور موشک می‌سوزد، به دست می‌آید.

ماهواره‌های مصنوعی

ماهواره مصنوعی شیئی است که توسط انسان ساخته شده است و پیوسته  در مداری پیرامون زمین یا اجرام دیگر در فضا می‌گردد. هر چند ماهواره‌ها انواع بسیار دارند، اما می‌توان همه آنها را در شش دسته کلی ماهواره‌های علمی، هواشناسی، ارتباطی، ردیاب، مشاهده زمین و نظامی قرارداد که در زیر به شرح خلاصه هر کدام می‌پردازیم.

- ماهواره علمی: وظیفه این ماهواره‌ها جمع‌آوری اطلاعات برای بررسی ساختار، ترکیب و تاثیر فضای اطراف کره‌زمین، ثبت تغییرات در سطح و جو کره زمین و همچنین مشاهده سیارات، ستاره‌ها و اجرام آسمانی در فاصله‌های  بسیار دور است.

- ماهواره هواشناسی: ماهواره‌های هواشناسی برای مطالعه نقشه‌های هواشناسی و پیش‌بینی وضعیت آب و هوا به کار می‌رود و می‌تواند وضعیت جو مناطق گسترده‌یی از زمین را مشاهده کند. این ماهواره‌ها می‌توانند مشخصات ابرها، دما، فشار، بارندگی و ترکیبات شیمیایی اتمسفر را اندازه بگیرند.

- ماهواره‌ارتباطی: ماهواره‌های ارتباطی در واقع ایستگاه‌های تقویت‌کننده سیگنال است که امواج را از نقطه‌یی دریافت و به نقطه‌یی دیگر ارسال می‌کنند. یک ماهواره ارتباطی می‌تواند در آن واحد هزاران تماس تلفنی و چندین شبکه تلویزیونی را پوشش دهد. سازمان‌های تجاری مانند تلویزیون‌ها و شرکت‌های مخابراتی در کشورهای مختلف از کاربران دائمی این ماهواره‌ها هستند.

- ماهواره ردیاب: کلیه هواپیماها، کشتی‌ها و خودروهای زمین می‌توانند به کمک ماهواره‌های ردیاب، مکان خود را به دقت مشخص کنند. علاوه بر خودروها و وسایل نقلیه، افراد عادی نیز می‌توانند از شبکه‌های ماهواره‌یی ردیاب بهره‌مند شوند. سیگنال‌های این شبکه‌ها در هر نقطه‌یی از زمین دریافت می‌شود و دستگاه‌های دریافت کننده، سیگنال‌ها را حداقل از سه ماهواره فرستنده دریافت می‌کنند و پس از محاسبه کلیه سیگنال‌ها مکان دقیقه را نشان می‌دهند.

- ماهواره‌های مشاهده زمین: این ماهواره‌ها برای رصد زمین و تهیه نقشه و بررسی کلیه منابع زمین و تغییرات ماهیتی آن و همچنین چرخه‌های حیاتی در آن طراحی و ساخته می‌شود. این ماهواره‌ها پیوسته از زمین در نور مرئی یا نور نامرئی عکسبرداری می‌کنند.

- ماهواره‌های نظامی: ماهواره‌های نظامی مشتمل بر انواع دیگر ماهواره‌هاست و برای مقاصد نظامی به کار می‌روند. برخی از این ماهواره‌ها که به ماهواره‌های جاسوسی نیز شهوت دارند، می‌توانند موشک‌ها، کشتی و هواپیماها را زیر نظر گرفته و جابه‌جایی تجهیزات نظامی در زمین را رصد کنند.

منبع: روزنامه اعتماد

کاوشگری بر مدار امید-قسمت دوم

ساختار ماهواره‌ها

هر ماهواره‌ دارایی تجهیزاتی است که برای انجام ماموریت به آنها نیاز دارد. برای مثال ماهواره‌یی که وظیفه بررسی کیهان را دارد، به یک تلسکوپ مجهز است. همه ماهواره‌ها علاوه بر تجهیزات تخصصی، دارای سیستم‌های اصلی برای کنترل تجهیزات خود و کارکرد ماهواره‌ها هستند، از جمله سیستم تامین انرژی، مخازن، سیستم تقسیم برق و ... بخش داده‌ها و اطلاعات نیز به رایانه‌هایی مجهز است که می‌تواند اطلاعات به دست آمده را جمع‌آوری و پردازش و فرمان‌های ارسال شده از زمین را اجرا کند. بیشتر ماهواره‌ها را با موشک به فضا می‌فرستند. این موشک‌ها پس از اتمام سوخت‌شان به درون اقیانوس‌ها می‌افتند. بیشتر ماهواره‌ها در ابتدا با حداقل تنظیمات در مسیر خود در مدار قرار می‌گیرند و پس از قرار گرفتن در مدار، راکت‌های موجود در خود ماهواره‌ها، تنظیم‌های نهایی را انجام می‌دهند. کنترل بیشتر ماهواره‌ها در مرکزی روی زمین است. این مراکز دستورالعمل‌ها را به ماهواره ارسال و اطلاعات جمع‌آوری شده توسط ماهواره‌ها را دریافت می‌کنند. مرکز کنترل با امواج رادیویی با ماهواره‌ها را دریافت می‌کنند. مرکز کنترل با امواج رادیویی با ماهواره‌ در ارتباط است. ماهواره‌های موجود در ارتفاع زیاد (مدار ژنوسینکرونوس) در ارتباط همیشگی با زمین هستند. اما ماهواره‌های موجود در ارتفاع کم دوازده بار در روز با مرکز کنترل ارتباط برقرار می‌کنند. تبادل اطلاعات با مرکز تا زمانی که ماهواره از فراز ایستگاه عبور می‌کند ادامه دارد که معمولا این مدت حدود ده دقیقه است. چنانچه قسمتی از ماهواره دچار نقص فنی می‌شود اما ماهواره همچنان قادر به ادامه ماموریت باشد، به کارش ادامه می‌دهد و مرکز کنترل بخش آسیب دیده را تعمیر یا دوباره برنامه‌نویسی می‌کند. در موارد نادری نیز عملیات تعمیر ماهواره‌ها را شاتل‌ها در فضا انجام می‌دهند. اما چنانچه آسیب‌های وارد شده به ماهواره به اندازه‌یی بشد که ماهواره دیگر قادر به انجام ماموریت‌های خود نباشد، مرکز کنترل فرمان توقف ماهواره را صادر می‌کند. ماهواره در مدار خود باقی می‌ماند تا زمانی که شتاب آن کم شود. در چنین حالتی گرانش، ماهواره را به سمت پایین و به سمت اتمسفر می‌کشد.

انواع مدار ماهواره‌ها

مدارهای ماهواره‌ها شکل‌های گوناگونی دارند؛ برخی دایره‌یی شکل و برخی به شکل بیضی هستند. مدارها از لحاظ ارتفاع نیز با یکدیگر تفاوت دارند. هر چه ارتفاع مدار بیشتر باشد، دوره گردش آن نیز طولانی‌تر است.

هر چند انواع گوناگونی از مدارها وجود دارد، اما اغلب ماهواره‌هایی که پیرامون زمین در گردشند، در یکی از چهار دسته زیر قرار می‌گیرند:

1- ارتفاع زیاد (ژنوسینکرونوس): مدارهای ارتفاع بلند برفراز استوا و در ارتفاع  35900 کیلومتر قرار دارند. ماهواره‌ها در این گونه مدارها حول محوری با سرعت و جهت برابر حرکت زمین حرکت می‌کنند. بنابراین هنگام رصد آنها از روی زمین همواره در نقطه‌یی ثابت به نظر می‌رسند.

2- ارتفاع متوسط: ارتفاع یک مدار متوسط حدود بیست هزار کیلومتر و دوره گردش ماهواره‌های آن 12ساعت است. مدار خارج از جو زمین و کاملا پایدار است. امواج رادیویی که از ماهواره‌های موجود در این مدارها ارسال می‌شود، در مناطق بسیاری از زمین دریافت می‌شود.

3- مدار قطبی (سان سینکرونوس): این مدارها ارتفاع نسبتا کمی دارند و تقریبا از فراز هر دو قطب زمین عبور می‌کنند. ماهواره‌های این مدار از همه عرض‌های جغرافیایی زمین می‌گذرند و در نتیجه می‌توانند اطلاعات را از تمامی سطح زمین دریافت کنند. از این ماهواره‌ها معمولا برای بررسی اثر چرخه‌های طبیعی و فعالیت‌های انسان روی آب و هوای کره زمین استفاده می‌شود. ارتفاع مدار این ماهواره‌ها 705 کیلومتر و دوره گردش آن 99 دقیقه است.

4- مدار ارتفاع کم: ماهواره‌های این مدار درست بر فراز جو زمین قرار دارند و تقریبا هوایی وجود ندارد تا اصطکاکی ایجاد کند. ماهواره‌های پژوهشی که اطلاعات را از اعماق فضا دریافت می‌کنند، غالبا در این مدارها حرکت می‌کنند.

گذشته و آینده صنعت فضایی ایران

از آنجا که صنعت هوافضا در سالهای اخیر به شدت برتمام جنبه های زندگی تاثیر گذاشته است و هیچ کشوری بی نیاز از صنعت فضا و استفاده از فضای خارج جو نیست، کشور ما نیز مصمم است با بهره برداری از امکانات موجود، از سهم خود در فضا استفاده بهینه ایی داشته باشد. عامل اصلی در فعالیت های ایران در حوزه فضا، به عواملی چون سنجش از دور، مدیریت بحران، پدافند غیرعامل و سیستم های ناوبری و... است. ایران اولین گام ها را برای حضور در فضا در سال 1959 برداشت. در این سال ایران در سازمان ملل عضو شد و کشور ما تحت برنامه ای با عنوان "استفاده بشر از فضای خارج جو" مرکز سنجش از راه دور را در تهران افتتاح کرد. این سازمان علاوه بر انجام امور سنجش از راه دور، ماموریت معین کردن مکان های مناسب برای راه اندازی بخش های مختلف فضایی از جمله پایگاه های دریافت اطلاعات و پرتاب ماهواره را نیز بر عهده داشت. هرچند پس از انقلاب، وقوع جنگ تحمیلی و فشارهای کشورهای خارجی از فعالیت ایران در این حوزه کاسته شد، اما ایران در سال 1998 ساخت یک موشک بالستیک به نام شهاب-3 را اعلام کرد. این موشک علاوه بر کاربردهای نظامی، امکان ارتقا به موشک حامل ماهواره را نیز داشت. این روند با طراحی شهاب-4 (که تنها با هدف پرتاب ماهواره است) و مدلهای شهاب-5و6 ادامه یافت. در زمینه ساخت ماهواره نیز ایران فعالیت بسیاری داشت. اولین ماهواره ایرانی سینا نام داشت کمه در سال 2005 به فضا پرتاب شد. در ساخت و طراحی این ماهواره روس ها نقش عمده ایی داشتند و مهندسان ایرانی طی آن به تجربه های ارزشمندی دست یافتند. ساخت ماهواره های مصباح، کوثر و سپهر از جمله دیگر فعالیت های ایران در این حوزه است، هرچند به دلیل کارشکنی برخی قدرت های بزرگ، پرتاب آن(مصباح) چندین بار به تاخیر افتاده است و ماهواره های کوثر و سپهر مراحل طراحی و ساخت را طی می کنند. در کنار این فعالیت های مستقل، سازمان فضایی ایران از ابتدای سال 2003 و با هدف انسجام بخشیدن به فعالیت ها تاسیس شد و سررشته امور مربوط به فعالیت ای فضایی کشور را در دست گرفت. این سازمان هم اکنون امور مربوط به استفاده از ماهواره ها و سنجش از دور کشور را بر عهده دارد. تامین خدمات تصویری در چارچوب سنجش از دور کشور برای پژوهش های هواشناسی، زیست محیطی و جغرافیایی یکی از بخش های مهم در کاربرد ماهواره ها و از وایف این سازمان است. هم اکنون ایران یکی از کشورهای مستعد و علاقه مند برای گسترش علوم و فناوری های پیشرفته فضایی است و تاکنون نیز در چندین مرحله این توانمندی را در عرصه های مختلف به نمایش گذاشته است. در حال حاضر کشور ما در دانشگاه ها و پژوهشگاه ها، برنامه های آموزشی مدونی را در حوزه صنعت فضا دنبال می کند. این آموزش ها در دانشگاه های مختلف کشور صورت می گیرد و دانشجویان گرایش های رشته هوافضا را در تحصیلات تکمیلی دنبال می کنند. با توجه به حضور استادان با تجربه در زمینه های تخصصی گوناگون و همچنین اطلاع از فناوری های نوین انتظار می رود صنعت فضایی دستاوردهای ارزشمندتری را به کشور هدیه کند.

دستاوردهای 50 ساله فضانوردی در یک نگاه

4 اکتبر 1957: اولین ماهواره ساخت بشر با نام "اسپوتنیک یک" به فضا پرتاب شد. این ماهواره به اندازه یک توپ بسکتبال بود و پس از قرارگرفتن در مدار با ارسال منظم سیگنال های رادیویی آغاز عصر فضا را اعلام کرد.

3 نوامبر 1957: اتحاد جماهیر شوروی در ادامه فعالیت های فضایی خود، سگی به نام لایکا را با ماهواره "اسپوتنیک دو" به فضا پرتاب کرد تا اثر سفر فضایی را روی بدن موجود زنده بررسی کند.

31ژانویه 1958: آمریکا در این تاریخ اولین ماهوره خود را با نام " اکسپرورر1" در مدار قرار داد. با اطلاعات به دست آمده از اکسپلورر کمربند مغناطیسی ون آلن کشف شد.

اول اکتبر 1958: ایالات متحده آمریکا سازمان هوافضای خود را به نام NASA تاسیس کرد.

2ژانویه 1959: اتحاد جماهیر شوروی برنامه لونا را برای کسب اطلاعات در مورد ماه آغاز کرد. مجموعه کاوشگرهای لونا طی 16 سال و انجام 48 ماموریت اکتشافات بسیار مهمی در مورد ماه و زمین انجام دادند.

12 آوریل 1961: یوری گاگارین مرزهای فضا را پشت سر گذاشت و سفری را تجربه کرد که پیش از او هیچ انسانی دیگری موفق به انجام آن نشده بود.

5 می 1961: مرکوری اولین برنامه فضایی سرنشین دار ایالات متحده بود که فضانوردی به نام آلن شپرد را با خود داشت وپروازی زیر مداری را انجام داد.

22 ژوئیه 1963: اولین کاوشگر بین سیاره ای پرتاب شد، مارینر نام اولین مجموعه از کاوشگرهای روباتی بین سیاره ای است که برای تحقیق در مورد سیاره های نزدیک به زمین طراحی و ساخته شد.

16ژوئن 1963: والنتینا ترشکو اولین زنی است که به فضا رفت. وی دو سال پس از پرواز گاگارین در کپسول وستوک، 48 بار دور زمین چرخید و سه روز را در فضا سپری کرد. این مدت زمان، از کل زمان پروازهای فضایی سرنشین دار آمریکا تا آن زمان بیشتر بود.

18 مارس 1965: الکسی لئوتوف از فضاپیمای وسخود که در حال گردش به دور زمین بود خارج شد و در حالی که با طناب به فضاپیما متصل بود به مدت 12 دقیقه در فضا راهپیمایی کرد.

16 نوامبر 1965: ونرا نام مجموعه کاوشگرهایی است که شوروری سابق برای کسب اطلاعات از سیاره زهره طراحی کرد. ونرای 3 که در 16 نوامبر 65 به سمت زهره پرتاب شد، در اول مارس 1965 به سیاره زهره رسید.

23 آوریل 1967: فضاپیمای سایوز که موفق ترین فضاپیمای سرنشین دار روسیه بود، اولین پرواز خود را انجام داد. شوروی این فضاپیما را با هدف رسیدن به ماه طراحی کرد.

15سپتامبر 1968:اولین فضا پیما به دور کره ماه چرخید و بازگشت. زوند5 سه روز پس از پرتاب به نزدیکی ماه رسید و پس از چرخش به دورآن به سمت زمین روانه شد.

20 ژانویه 1969: آپولو موفق شد به سلامت اولین انسان را روی سطح ماه فرود آورد. فضاپیمای آپولو در 16 ژانویه سه فضانورد به نام های نیل آرمسترانگ، ادوین آلدرین و مایکل کالینزرا با موشک ساترن 5 به فضا برد. فضاپیما پس از چهار روز در مدار ماه قرار گرفت.

19 آوریل 1971: اولین ایستگاه فضایی دنیا متعلق به اتحاد شوروی با نام سایلوت یک پرتاب شد.

12 آوریل 1981: اولین فضاپیمای قابل استفاده مجدد در جهان پرواز کرد. شاتل فضایی اولین وسیله نقلیه فضایی که با هدف استفاده مجدد و در نهایت کاهش هزینه های پرتاب ساخته شد.

28 ژانویه 1986شاتل فضایی چلنجر 73 ثانیه پس از پرتاب منفجر شد و همه 7 سرنشین آن جان باختند. قرار بود اولین معلم با این فضاپیما به فضا سفر کند که متاسفانه ناکام ماند.

20 فوریه 1986: ایستگاه فضایی میر پرتاب شد. میر از موفق ترین ایستگاه های فضایی جهان بود که از بخش اصلی تشکیل شده بود.این ایستگاه 15 سال عمر کرد و طی این مدت 86هزار بار زمین را دور زد.

24 آوریل 1990: تلسکوپ فضای هابل که موفق ترین ابزار ستاره شناسی جهان است ساخته شد.

28 آوریل 2001: اولین گردشگر فضا به نام دنیس تیتو چهل سال پس از پرواز یوری گاگارین و با هزینه شخصی خود به عنوان گردشگر به فضا سفر کرد.

اول فوریه 2003: شاتل فضایی کلمبیا هنگام بازگشت به زمین و لحظاتی پیش از فرود منفجرشد و همه 7 سرنشین آن جان باختند.

15 اکتبر 2003: فضاپیمای چینی شن زوی 5 حامل فضانوردی به نام یانگ لی وی پرتاب شد و کمی بعد در مدار زمین قرار گرفت. شن زو پس از پرتاب در ارتفاع 330 کیلومتری 14 بار به دور زمین گشت.

21 ژوئن 2004: اولین فضاپیمای خصوصی جهان پرواز کرد. فضاپیمای اسپیس شیپ 1 با سرمایه گذاری کامل بخش خصوصی ساخته شد و توانست جایزه ایکس پرایز را بگیرد.

18 سپتامبر 2006: انوشه انصاری به عنوان اولین زن گردشگر فضا سفزخود را آغاز کرد. وی همراه دو فضانورد دیگر با فضاپیمای سایوز از ایستگاه بایکونور قزاقستان راهی ایستگاه فضایی بین المللی شد و پس از هشت روز اقامت در ایستگاه فضایی بین المللی راهی زمین شد.

15 بهمن 1386: ایران موشک کاوشگر یک را به فضا پرتاب کرد و یازدهمین کشور دارای فناوری پرتاب موشک و ماهواره شد.

منبع:روزنامه اعتماد

بشقاب های پرنده چالشی در عصر علم

یکی از سوالاتی که انسان از دیر هنگام و آن زمانی که قدم بر این کره خاکی نهاد از خود پرسیده است، جایگاه او در این جهان است. از نخستین اسطوره های شکل گرفته تا نخستین اندیشه های فیلسوفان ابتدایی تا نخستین سوال های علمی که انسان دانا از خود پرسیده و هنوز هم می پرسد جایگاه واقعی او در این جهان است. این سوالی است که در پی آن سوال دیگری رخ می نماید. آیا ما در این جهان شگفت انگیز تنها هستیم؟ آیا تمامی این کائنات قلمرو انسانی است که بر سیاره خاکی در اطراف خورشید پرسه می زند؟ زمانی پاسخ این سوال معلوم بود. در آن هنگام نه ابعاد جهان پیدا بود و نه انسان اشرافی بر علم سماوات داشت. به همین دلیل با وجود سخنان گاه و بی گاهی که برخی از دانشمندان فرهیخته فرهنگ های مختلف از شرق و غرب در مخالفت با ایده رایج آن روزگار بیان می‌کردند، آنچه صدای واحد تفکر انسان تا پایان قرون وسطی باقی ماند مرکزیت انسان بر زمین و زمین در کیهان بود، کل کیهان در افلاکی به گرد زمین می گردیدند و انسان در مرکز این جهان بود. این سخن چنان با تار و پود تفکر رایج در هم آمیخته بود که هر صدایی که به مخالفت بر می خواست تکفیر می شد. تاریخ گواه بسیار بر شکنجه های معروف دوران انگیز اسیون یا تفتیش عقاید دارد که دانشمندانی چون این گونه نمی ایدیشیدند شکنجه و زندانی و نابود شدند. داستان معروف گالیله را همه خوانده اند، اما همه این افراد به خوش اقبالی گالیله نبودند. در این شرایط ایده ملاقات با موجوداتی از فضاهای دور و اصولا امکان وجود حیات در جای دیگری از کیهان تفکری غریب می نمود، اما بودند کسانی که چنین گمانی داشتند. جوردانو برونو یکی از این افراد بود که مدعی وجود حیات در نقاط دیگری از کیهان بود و بادافره این ادعای خود را با جانش پرداخت.

تغییر دید گاه های قرون وسطی و کشفیات پرشتاب علمی که از قرن 17 میلادی آغاز شدند رفته رفته سرعت گرفتند و ما نه تنها جایگاه خود در مرکز کیهان را از دست دادیم که به گوشه ای دور دست از کهکشانی پرتاب شدیم که 100 میلیارد ستاره چون خورشید داشت و خود یکی از میلیاردها کهکشان شناخته شده عالم بود. آیا در میان این همه ستاره و سیاره، تنها زمین بوده است که بذر حیات را در دل خود پرورش داده است؟ این سوال زمانی که با طوفان پیشرفت های فنی فضایی و علمی و به ویژه پس از پایان جنگ جهانی دوم همراه شد، انسان معاصر را که شاهد رشد معجزه فناوری بود به فکر وا داشت که چرا در جای دیگر موجوداتی نباشند که اگر باشند می توانند پیشترفته تر از ما باشند و به دیدار  ما بیایند و ما را از تنگ نظری های کودکانه خود نجات دهند.

انسان معاصر باید هم به چنین موضوعی باور پیدا می کرد. سر آرتور سی کلارک در یکی از قوانین سه گانه خود بیان می کند هر فناوری وقتی به حد کافی پیشرفت کرد دیگر قابل تشخیص از جادو نیست و انسان دهه 60 و 70 میلادی در حالی خاطره نخستین پرواز انسان با هواپیما را در ذهن داشت شاهد سفر انسان به ماه شده بود. او اسیر جادوی علم مدرن شده بود و یکی از مهم ترین عرصه هایی که توانست در آن مرزهای علم و جادو را به هم بزند دیدار با موجودات فضایی بود، اما آنها که هنوز هم معتقد به دیدار فضاییان از زمین هستند آغاز داستان را به پیش از این مربوط می دانند.

فروردین سال 1383 را به خاطر دارید؟ اگر یادتان باشد در آن هنگام اگر روزنامه ای را ورق می‌زدید یا یکی از شبکه های رادیو تلویزیونی را مرور می کردید شما می توانستید اخبار فراوانی را در خصوص ظهور و پروازهای اشیای پرنده ناشناس بر فراز آسمان ایران بیابید.

گزارش های گوناگون در این خصوص به حدی بود که مقامات رسمی را به واکنش وادار کرد و برنامه های گوناگونی در خصوص این اجرام ساخته شد، اما اندکی بعد زمانی که به اواخر اردیبهشت ماه نزدیک شدیم کم کم فصل تعطیلات موجودات فرا زمینی به پایان رسید و بشقاب های پرنده به ناگهان، همان طور که آمده بودند، بازگشتند و آنچه برای ما باقی ماند جنجالی بزرگ بود. در آن زمان گروه های نجومی فراوانی سعی کردند در باره ماهیت این اجرام نورانی پرنده ناشناس دست به روشنگری بزنند و به مردم یادآوری کنند آن جرم درخشان که آنها را مسحور کرده چیزی جز سیاره درخشان زهره نیست. اینک با گذشت نزدیک به 4سال از آن زمان بار دیگر بشقاب های پرنده به آسمان ایران آمده اند و جالب این که دوباره همراه با طلوع سیاره زهره، در روزهای آینده زهره درخشان تر خواهد شد و موج گزارش های مردمی از رویت بشقاب های پرنده نیز افزایش خواهد یافت و به همین دلیل بد نیست در این فرصت پرونده 3 سال قبل از مرور کنیم تا ناچار به تکرار اشتباهات آن سال ها نشویم.

داستان بشقاب های پرنده داستانی است که به نظر می رسد باید به دوران مدرن تعلق داشته باشد، اما از دید کسانی که حضور این اشیا را باور دارند از پیشینه ای بسیار غنی برخوردار است.

اولین نشانه ها از ظهور این اجرام که معمولا با ظاهری مشابه یک کلاه لبه دار ظهور می کنند به دورانی  باز می گردند که انسان حتی تصوری از پرواز نیز در سر نداشت. شاید یکی از نخستین مدارک ثبت شده از چنین تصوراتی به حدود 12 هزار سال پیش باز گردد، فهرست این گزارش های ابتدایی از بشقاب های پرنده یا به عبارت امروزیش  UFO که گاهی در فارسی از معادل شپن (شیء پرنده ناشناس) نیز برای آن استفاده شده، آنقدر زیاد است که مجال اشاره تمامی آنها در یک گزارش کوتاه ممکن نیست، اما در دوران جدیدتر نیز این گزارش ها ادامه یافت. در آثار هنری باقی مانده از قرون وسطی نیز این داستان ادامه داشت.

 برای مشاهده نقاشیهای اشیای آسمانی در قرون وسطی روی این لینک کلیک کنید.

این نشانه ها با شروع دوران پرشتاب رنسانس و تجدید حیات علمی اروپا کمتر دیده شد و به نظر می‌رسید تمرکز انسان روی پدیده های در دسترس تر زمینی قرار گرفته است. اما این تمرکز بالا نیز باعث نشد تا حتی قابل اعتمادترین دانشمندان دوره معاصر از تفکر درباره موجودات فضایی و سفر آنها به زمین غافل بمانند که نمونه جالب توجه آنها گوس ریاضیدان برجسته آلمانی است که پیشرفت های ریاضیات دوران کلدانی و بابلی را نتیجه ملاقات فرازمینی ها با بنیانگذاران این تمدن می داند.

دوران پرتنش جنگ های جهانی که در آن فناوری های جدید عرصه های تازه ای برای بروز یافته بودند دوران جدید بود که انسان بار دیگر به موجودات هوشمند فرازمینی روی خوش نشان داد. سال‌های 1946 و 1947 آغازی دوباره برای این داستان بود.

در ابتدا گمان می شد اشیا نوعی ابزار پروازی جدید و ساخت اتحاد جماهیر شوروی سابق است که اینک در آغاز جنگ سرد قرار است نقش جاسوس های هوایی بلوک شرق را بر عهده گیرد اما انتشار گزارش رویت این سفینه های بیگانه! بر فراز کاخ کرملین در مسکو و سپس دیگر نقاط شوروی و انتشار این نکته که روس ها هم مدتی است با این میهمانان ناخوانده درگیر هستند توجه دانشمندان را به سوی پاسخ متفاوت جلب کرد. سازمان های هوایی و فضایی دو قدرت شرق و غرب هر یک کمیسیوهای ویژه ای را برای بررسی این موارد ترتیب دادند. هدف اصلی این کمیسیون ها پاسخ به 2 سوال اساسی بود. نخست آن که اجرامی که رصد آنها توسط گروهی از افراد از طیف های گوناگون از کشاورز گرفته تا خلبان ها و حتی برخی فضانوردان گزارش می شد آیا واقعا وجود دارند و اگر این طور است منشا آنها چیست و دوم این که آیا این اجرام خطری برای امنیت ملی کشورها و در مرحله بعد زمین به بار خواهند آورد؟

یکی از این کمیسیون ها در سال 1953 تاسیس شد و به بررسی دقیق تمام گزارش های منتشر شده تا آن موقع پرداخت و در سال 1954 گزارش این کمیسیون منتشر شد. در این گزارش سعی شده بود با دلایل علمی وجود UFOها به چالش کشیده شود اگر چه انتظار می رفت با انتشار این گزارش داستان بشقاب های پرنده پایان پذیرد، اما سیل مشاهدات ادامه داشت و در نهایت در سال 1956 سازمان نیکاپ (NCAP) یا کمیته ملی تحقیقات پدیده های فضایی مسئولیت تحقیق را بر عهده گرفت. این کمیسیون با عضویت چندین مقام هوانوردی و اعضا سابق CIA تلاش داشت تا به توضیحی دقیق دست یابد. در همان زمان پروژه معروف به کتاب آبی که هدفش بررسی دقیق گزارش های مربوط به ا ین موارد بود آغاز شد و البته هیچگاه گزارش نهایی آن از فرصت انتشار نیافت چرا که در 37  اوت 1966 به دلیل اختلالی که در سیستم مخابرات پایگاه استراتژیک موشک های قاره پیما در داکوتای شمالی و همزمان با رویت شیء پرنده ناشناسی رخ داد، جانسون رئیس جمهور وقت آمریکا را وادار کرد تا دستور تشکیل یک کمیسیون دیگر به سرپرستی ادوارد کندون را صادر کند. وی و همکارانش به بررسی بیش از 100 مورد از معتبرترین گزارش ها پرداختنداعضا این کمیسیون 60 نفره را اخترشناسان، مهندسان، خلبانان و حتی روان شناسان تشکیل می دادند. سرانجام نتیجه این تحقیق که به گزارش کندون مشهور شده بود در 1000 صفحه و با مهر تایید آکادمی ملی علوم آمریکا، منتشر شد. در این گزارش مفصل اعلام شده بود تمامی موارد بررسی شده در این گزارش دارای توضیحات علمی و قابل قبول بوده و ارتباطی با موجودات هوشمند فرازمینی یا فعالیت های جاسوسی دیگر کشوها ندارند. در روسیه داستان با عاقبتی مشابه مواجه شد. یک گروه 18 نفره به نام کمیسیون دائمی امور فضایی مسولیت بررسی این گزارشی ها را بر عهده داشت و پس از آن نیز کمیسیون علمی شوروی به بررسی دقیق آنها پرداخت و سرانجام اعلام شد، بررسی تمامی  گزارش‌‌های رسیده نشان از آن دارد که تمامی این موارد دارای منشا طبیعی بوده اند و هیچ موردی به صورت مشکوک باقی نمانده است. این گزارش ها اگر چه با ذائقه علاقه مندان ارتباط با موجودات فضایی سازگاری نداشت، اما انجام آنها نشان از اهمیت یاقتن این موضوع در بین اذهان علمی جوامع داشت. اینک طبقه بندی های گوناگونی برای این اشیای ناشناس انجام شده بود.

گزارش های معتبر در 3 دسته با عناوین برخورد نزدیک از نوع اول تا سوم دسته بندی می شد در برخورد نوع اول افراد تنها این اشیا را می دیدند، در نوع دوم علاوه  بر دیدار با آنها صدای این اشیا نیز به گوش  می رسید و در برخورد نزدیک از نوع سوم علاوه بر دیدن سفینه های بیگانه و شنیدن صدای آنها ملاقات هایی نیز بین سرنشینان آن و زمینیان گزارش می شد. اگر چه با گذر زمان از تعداد این گزارش ها کاسته شد، اما آن به معنی متوقف شدن آنها نبود. هنوز بیش از چند سال از ادعای پزشکان فرقه رایلی مبنی بر موفقیت در شبیه سازی انسان نمی گذرد. ادعایی که موجی عظیم در رسانه های جهان به راه انداخت. اعضای این فرقه که خبر این فعالیت آنها چندی پیش تیتر اول تمام خبرگزاری های جهان بود، خود را مرید مردی به نام رایل می دانند که معتقد است در یکی از کوهنوردی های هفتگی خود در آمریکا با موجودات فضایی ملاقات کرده است و آنها به او اعلام داشته اند که به زودی برای ملاقات دوباره به زمین باز خواهند گشت و ضمن آموزش روش کلونینگ انسان، از او خواسته اند که زمینه را برای بازگشت آنها آماده کند!

افزایش میل عمومی به پدیده UFO ها باعث توجه فیلم سازان بسیاری به این موضوع شده و مشاهده اشیایی که در نگاه اول توضیحی برای آنها وجود نداشت به مرور زمان اسطوره ای نو را شکل داد.

هنوز آن روز بزرگ نرسیده است که بشر در دیداری با فرا زمینیان یک بار و برای همیشه در تمام شوون تفکر خود تجدید نظر کند. شاید ما شاهد آن روز نباشیم، اما روزی که چندان دور نیست نشانه‌ای از حیات در فراسوی زمین یافت خواهد شد.

نویسنده: پوریا ناظمی

تکمیل شده توسط بخش دانش و فناوری

هیولای کیهانی

در اعماق کهکشان ابرماژلانی بزرگ، در فاصله ی 160،000 سال نوری از ما، یک هیولای کیهانی عظیم الجثه متولد شده است. حفره ی گشاد این توده ی گاز حدود 250 سال نوری گستردگی دارد و جریانی از ذرات پرجرم از درون آن به بیرون می وزد. آرواره های گازی در حال رشدش، پوسته های در حال گسترشی هستند که احتمالا از یک ابرنواختر قدیمی بجامانده اند و هنوز اشعه ی ایکس داغ تابش می کنند....

ولی این مخلوق دهان گشاد دقیقا چیست؟!

درست در منطقه ای که یک خوشه ی ستاره ای باز به نام NGC1929 مستقر است، یک سحابی پیچیده به نام «ابَرحباب ان 44» (N44 Superbubble) که در طول سالها، مورد توجه بسیاری از تلسکوپها و دانشمندان قرار گرفته است. این «اَبَرحباب» احتمالا با انفجار یکی از ستارگان پرجرم درون خوشه بوجود آمده است. این انفجار، یک سوراخ درونِ توده ی گازهای اطراف ایجاد نموده و باعث آشفتگی آن شده است. ولی هنوز دانشندان درباره ی چگونگی ایجاد آن اطمینان ندارند.

یک ستاره شناس به نام Phillip Massey می گوید: «زمانی که ما به سرعت گازها در این ابر گازی، توجه می کنیم ناسازگاری هایی بین اندازه ی حباب و سرعتهای تخمینی بادها می بینیم.»

در این منطقه چه چیزهایی پیدا می شود؟

ستارگان متغیر ولف-رایت، ستارگان پرجرم تکامل پیدا کرده، ابَرستاره های رده ی طیفی O، دوتایی های باجرم بالا و متغیرهای آبی درخشنده! اینها همگی از نوع ستارگان پرجرم  هستند که بسیار سریع - ولی با فرایند فلز سازی متفاوت بادیگر ستارگان - ایجاد شده اند. باد و تابش اشعه ها از ستارگان داغ، جوان و درخشنده ی درون N44F، توده های گاز درون سحابی را برانگیخته می کند و باعث تابش آنها می شوند.

این فکر وجود دارد که ابَرحباب ها می توانند در مناطقی که توده های گاز به هم فشرده شده اند، عاملی برای ایجاد ستاره های جدید باشند.

منبع:

http://www.universetoday.com/

ترجمه:

ا.م.گمینی

چشم‌هایی که از آسمان ما را می‌پاید

مقدمه

بشر از گذشته‌های دور در آرزوی پرواز بوده است. پرواز موجب نگرش جدیدی در طرز تلقی بشر از زندگی شد. انسانی که خود را محصور در خاک و آب می‌دید، با پرواز توانست خود را در گستره‌یی جدید و وسیع‌تر ببیند؛ دیگر کره زمین مسطح نبود. دیگر همه باور داشتند که زمین کروی شکل است و به دور خود و ستاره بزرگی به نام خورشید در گردش است. به تازگی پنجاهمین سالگرد پرتاب نخستین شیء ساخت بشر که به فضای خارج از زمین ارسال شده بود، از پیش رویمان گذشت. چهارم ژانویه 1985 نخستین ماهواره که به مدار زمین ارسال شده بود، پس از پایان ماموریت سه ماهه‌اش به زمین سقوط کرد. به همین مناسبت نگاهی داریم به تاریخچه ماهواره و شیوه و عملکرد آن.

تاریخچه

پیش از آنکه در دهه 1950 بشر وارد فضای بیرون از زمین شود، انسان برای دستیابی به اطلاعات مختلف از دنیای اطراف خود به شیوه های گوناگونی متوسل می‌شد که برای ما هم اکنون بسیار ابتدایی به نظر می‌رسد. روزگاری انسان‌ها از بالای کوه‌ها و تپه‌ها و مناطق مرتفع اوضاع را زیر نظر داشتند. برج‌ها و باروها مکان‌هایی بودند که در آن نگهبانان، منطقه حکومت‌های خود را زیر نظر داشتند. صدها سال بعد بالن اولین شیء ساخت دست بشر بود که توانست انسان را به آسمان ببرد. گفته می‌شود ناپلئون برای اولین بار از بالن برای کسب اطلاعات از موقعیت نیروهای دشمن برای ارتش خود استفاده کرد.

چند سال پس از اختراع هواپیما توسط برادران رایت، در جنگ جهانی اول برای نخستین بار از هواپیما برای بمباران مواضع دشمن و همچنین کسب اطلاع از موقعیت نیروهای دشمن استفاده شد. اما حدود 40 سال پس از پایان جنگ جهانی اول بشر توانست نخستین شیء دست ساز خود را به مدار زمین ارسال کند. ماهواره شیء دست ساز بشر است که همچون یک ماه در مدار زمین در گردش است.

ظاهراً نخستین اشاره به ماهواره در ادبیات، نوشته‌یی از «ادوارد اورت هیل» است. او در سال 1869 در داستانی به نام «ماه آجری» از ماهواره‌یی حامل انسان نام می‌برد که به دور زمین می‌گردد. «ژول ورن» نیز در داستان «میلیون‌ها بگم» در سال 1879 از گلوله توپی نام می‌برد که به طور ناخواسته در مدار زمین به گردش در آمده است. «کنستانتین تسیولکوفسکی» نیز در رساله خود به نام «اکتشاف فضای کیهانی با وسایل عکس العملی» در میان انبوهی از اندیشه‌های نو در مورد فضانوردی، از ماهواره نیز نام می‌برد. در سال 1945 «آرتور سی کلارک» نویسنده داستان‌ها‌‌ی علمی- تخیلی، برای اولین بار پیشنهاد کرد که ماهواره‌های ارتباطی برای تامین ارتباط در سراسر زمین در مدار ژئوسنکرون زمین قرار گیرند. به همین خاطر «کلارک» را پدر ماهواره می‌نامند، زیرا او برای اولین بار به صورت علمی نظریه ساخت ماهواره را بیان کرد.

سرانجام در چهارم اکتبر 1957 نخستین شیء ساخت دست بشر با نام اسپوتنیک1 به فضا پرتاب شد. اسپوتنیک1 حاصل تحقیقاتی بود که دانشمندان علوم فضایی شوروی از سال 1955 آغاز کرده بودند. اولین شیء ساخت بشر توسط یک موشک به مدار زمین پرتاب شد. اسپوتنیک در هر 96 دقیقه یک دور کامل به دور زمین می‌چرخید و اطلاعات به دست آمده را به صورت سیگنال‌های رادیویی به زمین ارسال می‌کرد. اولین قمر مصنوعی بشر به اندازه یک توپ بسکتبال و وزن آن حدود 83 کیلوگرم بود. اسپوتنیک 1 دارای دو فرستنده رادیویی در طول موج‌های 20 و 40 مگاهرتز بود و در مداری بیضوی در ارتفاع متوسط 250 کیلومتر به مدت 98 دقیقه به دور کره زمین چرخید.

سه هفته پس از ورود این ماهواره به مدار زمین، باتری‌های شیمیایی آن تخلیه شدند و ماهواره از کار افتاد. اسپوتنیک در مداری بیضوی با ارتفاع اوج 939 کیلومتر، حضیض 215 کیلومتر و زاویه مًیل 1/65 درجه، چرخش خود را به دور زمین آغاز کرد ولی به دلیل اثرات جو زمین روزبه روز از ارتفاع مداری آن کاسته می‌شد تا اینکه در چهارم ژانویه 1958 یعنی سه ماه بعد از پرتاب، به زمین سقوط کرد.

دو سال بعد اتحاد جماهیر شوروی توانست دومین ماهواره مصنوعی را با نام اسپوتنیک 2 به فضا پرتاب کند. این بار سگی به نام لایکا میهمان این ماهواره کوچک بود که البته ظاهراً در همان دقایق نخست پرواز به علت فشار بسیار زیاد حاصل از خروج از جو زمین مرده بود. اسپوتنیک 2 که وزنش برابر یک فولکس واگن بود بیش از پنج ماه در مدار زمین می‌چرخید.

با ورود بشر به عصر فضا انسان توانست اطلاعات بسیاری را از سیاره خود به دست آورد. «آرتور سی کلارک» که برای نخستین بار رویای ماهواره را در داستان‌هایش آورده بود، هم اینک شاهد ساخت نخستین ماهواره‌هایی بود که توسط شوروی به مدار زمین ارسال می‌شدند. ماهواره‌ها می‌توانستند اطلاعات نظامی، کشاورزی، طبیعی و جغرافیایی بسیاری از کشورهای مختلف را به دست آورند.

ماهواره

ماهواره شیئی است دست ساز بشر که همچون پرنده‌یی به دور مدار زمین، سیارات و اجرام منظومه خورشیدی در چرخش است. اندازه ماهواره ها معمولاً بین یک تا پنج متر است. از دهه 1970 دانشمندان به کمک کامپیوتر و نانوتکنولوژی تجهیزات پیشرفته یی را برای ماهواره‌ها اختراع و در آنها نصب کرده‌اند که بر موارد کاربری ماهواره‌ها افزوده است.

ماهواره‌ها به دو بخش کلی تقسیم می‌شوند:

1- بار مفید (محموله)

2- سکو (جایگاه).

ماهواره‌ها دارای تجهیزاتی همچون سیستم برق، مخزن سوخت، کامپیوتر، سیستم تامین انرژی، دوربین و آینه خورشیدی هستند. پس از ساخت ماهواره، آنها را توسط یک ماهواره بر، موشک یا حتی شاتل فضایی به فضا پرتاب می‌کنند تا در مدار معین خود بر حول محور زمین قرار بگیرند. ماهواره برها به شکل موشک‌ها‌ی چندمرحله‌یی با سوزاندن سوخت شیمیایی، انرژی لازم برای بردن ماهواره به مدار زمین را فراهم می‌کنند. پس از قرار گرفتن ماهواره در ارتفاع مورد نظر، یک سامانه پیشران موشکی دیگر به کار می‌افتد و ماهواره را در مدار مورد نظر قرار می‌دهد. از جمله ماهواره برهای معروفی که هم اکنون چند سالی است سازمان فضایی اروپا برای ارسال ماهواره به مدار زمین از آن استفاده می‌کند، موشک آریان 5 ساخت فرانسه است.

ماهواره به طور مداوم در حال حرکت در مداری حول زمین است. بخشی از پژوهش های علمی و تخصصی که توسط ماهواره‌ها انجام می‌شود، هرگز نمی‌تواند روی کره زمین جنبه عملی به خود گیرد.

ماهواره‌ها از لحاظ ماموریت خود به گونه‌های مختلفی تقسیم می‌شوند

1-هواشناسی 2- ارتباطات رادیویی و مخابراتی 3- ردیابی 4- تحقیقاتی علمی 5- نظامی و جاسوسی.

ماهواره‌هایی که حول محور مدار زمین در گردشند در ارتفاع‌های متفاوتی از زمین قرار دارند. کمترین ارتفاع ماهواره‌ها از زمین حدود 200 کیلومتر و بیشترین آن حدود 36 هزار کیلومتر است. لازم به ذکر است که یک ماهواره تنها زمانی می‌تواند در مدار خود باقی بماند که شتاب ماهواره با نیروی گرانش جرمی (به طور مثال زمین) که به دور آن می‌چرخد، تناسب و تعادل داشته و تحت تاثیر آن باشد. در صورتی که شتاب ماهواره بیشتر از گرانش زمین باشد، ماهواره در مسیری مستقیم از زمین دور می‌شود و بالعکس اگر شتاب ماهواره کمتر باشد به سمت زمین کشیده شده و برخواهد گشت.

پس از اتمام عمر ماموریت ماهواره، آنها معمولاً در نقاط خاصی از جمله اقیانوس ها سقوط می‌کنند. البته پیش از سقوط هنگام برخورد با مولکول‌های خارجی ترین لایه اتمسفر سرعت ماهواره کم می‌شود. در این زمان نیروی گرانش، ماهواره را به سمت لایه‌های داخلی اتمسفر می‌کشاند و هوایی که جلوی ماهواره قرار می‌گیرد، در یک لحظه آنقدر فشرده و داغ می‌شود که بخش اعظم آن می‌سوزد و باقی مانده احتمالی آن در نقاط از پیش تعیین شده‌یی که اکثراً در اقیانوس‌ها و دریاهای آزاد است، سقوط می کند.

مدار ماهواره‌هایی که به دور زمین در چرخشند به سه ارتفاع کلی نسبت به زمین تقسیم می‌شوند:

1- ارتفاع کوتاه

برای پرتاب این ماهواره‌ها به فضا، از انرژی کمتری نسبت به ماهواره‌های ارتفاع بالا استفاده می‌شود. مکان این ماهواره‌ها در ارتفاعی بین 200 تا 800 کیلومتر بر فراز جو زمین قرار دارند. در اینجا هوایی وجود ندارد تا باعث تماس و اصطکاک شود. به دلیل نزدیکی فاصله این نوع ماهواره‌ها از سطح زمین، سرعت حرکت این ماهواره‌ها خیلی بیشتر از سرعت دوران زمین به دور خود است. گاهی سرعت این نوع ماهواره‌ها به 27359 کیلومتر در ساعت نیز می‌رسد. با این سرعت، این نوع از ماهواره‌ها می‌توانند در هر 90 دقیقه، یک دور کامل پیرامون زمین بگردند. تلسکوپ هابل که از رده ماهواره‌های مطالعاتی و علمی و مخصوص برنامه‌های نجومی است در مدار ماهواره‌های ارتفاع کوتاه قرار دارد (610 کیلومتری زمین) و دوره گردش آن 97 دقیقه است. ایستگاه‌های زمینی این قابلیت را دارند که در طول شبانه روز 12 بار با ماهواره‌های ارتفاع کوتاه ارتباط برقرار کنند. در این موارد جریان تبادل اطلاعات تا زمانی که ماهواره از فراز ایستگاه زمینی عبور می‌کند، ادامه دارد که معمولاً حدود 10 تا 12 دقیقه است.

2- ارتفاع متوسط

این ارتفاع در حدود 20 هزار کیلومتری زمین است و دوره گردش ماهواره‌های این رده 12 ساعته است. این ارتفاع خارج از اتمسفر زمین است. ماهواره‌های ردیاب غالباً در این ارتفاع قرار دارند.

3- ارتفاع بلند، زمین ثابت

مدار ارتفاع بلند یا مدار کلارک بر فراز استوا و در ارتفاع 35900 کیلومتری زمین قرار دارد. برای پرتاب این ماهواره‌ها از انرژی بسیار زیادی استفاده می‌شود. این ماهواره‌ها حول محور عمودی زمین با سرعت و جهت برابر حرکت می‌کنند، به همین دلیل هنگام رصد این ماهواره‌ها، همواره آنها به صورت جرم نورانی در یک نقطه ثابت به نظر می‌رسند و به دلیل همین ثبات دارای سایه‌یی ثابت (معروف به جای پا) بر زمین هستند. ماهواره‌های ارتفاع بلند در ارتباط دائم و همیشگی با زمین قرار دارند.

لازم به ذکر است که اکثر ماهواره‌های مخابراتی در مدار زمین ثابت قرار گرفته‌اند. از آنجا که این ماهواره‌ها هیچ پوششی روی قطب‌های شمال و جنوب ندارند، برای پوشش قطب‌ها از ماهواره‌های مدار قطبی استفاده می‌شود. در واقع این نوع از ماهواره‌ها شمالی‌ترین و جنوبی‌ترین قسمت نیمکره‌ها را پوشش می‌دهند.

هم اکنون بیش از دو سال است که ما ایرانیان نیز دارای یک ماهواره اختصاصی مربوط به خود در فضا هستیم. ماهواره «سینا-1» (ZS4) که با مشارکت شرکت‌های روسی ساخته شد، نخستین ماهواره ایرانی است که روز پنجشنبه 27 اکتبر سال 2005 (5 آبان 1384) به همراه یک ماهواره آموزشی روسیه و شش مینی ماهواره خارجی دیگر به وسیله یک فروند موشک حامل Kosmos-3M از پایگاه فضایی Plesetsk روسیه به فضا پرتاب شد و در 6 آبان در مدار مورد نظر قرار گرفت. این ماهواره کاربرد مطالعاتی دارد و برای کاربردهایی مانند نقشه برداری، هواشناسی و کشاورزی و مواردی دیگر استفاده می‌شود.

اما اگر علاقه‌مند هستید که اقمار مصنوعی زمین را در آسمان مشاهده کنید، اندکی از شهرهای بزرگ دور شوید تا در زیر آسمان زیبای شب بتوانید ماهواره‌های بسیاری را رصد کنید. ایستگاه فضایی بین‌المللی (ISS) و ماهواره‌های ایریدیوم (مخابراتی) درخشان‌ترین اجرام ساخت بشر هستند که در مدار زمین قرار دارند. در سایت www.heavens-above.com اطلاعات مداری و زمانی ماهواره‌های غیرنظامی و همچنین وضعیت آب و هوای مناطق مختلف جهان قرار دارد. با وارد کردن شهر محل سکونت خود در این سایت می‌توانید از زمان و مسیر حرکت ماهواره مورد نظر خود در طول سال مطلع شوید و آن را با چشم و در مواردی با ابزار رصدی رویت کنید.

نویسنده: شراگیم امینی