سنّت فاخر و فربه تصوّف اسلامی محصول دو عکس‌العمل است: یکی در برابر تجمّل و عشرت و عیش و نوش و فساد و دنیاگرایی و کامجویی بی‌حساب و بی‌امان دربار خلفای اموی و عبّاسی و دیگری در مقابل خدای مهیب و خودکامه و پرقدرت متکلّمان اشعری و موشکافی‌های فیلسوفانه معتزلیان در صفات و افعال باری‌، به خصوص عدالت او. عکس‌العمل نخست تصوف زاهدانه را پدید آورد و دومی تصوّف عاشقانه را.
تصوّف عاشقانه، هم بر عقل قلم بطلان می‌کشید هم بر خوف. می‌خواست خدا را دوست بدارد نه اینکه از او بترسد. و می‌خواست در او چون یک عاشق حیران بماند، نه اینکه فیلسوفانه معمّای وجود او را بگشاید. منصور حلّاج، صوفی مشهور قرن سوم هجری، خلاصه و عصاره این رویکرد را چنین بیان می‌کند: «معشوق همه ناز باشد نه راز» یعنی او خوراک فیلسوفان و عاقلان نیست بلکه در خور عاشقان است و بس. و عشق چنین بود که به جنگ عقل آمد. شاید واژه «جنگ» واژه غلیظی بنماید امّا جست‌وجو در آثار صوفیان، کمتر از این را افاده نمی‌کند.
عشق هم رقیب عقل نظری شد هم رقیب عقل عملی. از طرفی صوفیان مدّعی شدند که عشق چشمانی به عاشق می‌بخشد و دیدن منظره‌هایی را برای او ممکن می‌سازد که عقل از آنها محروم است. جلال‌الدّین رومی بزرگترین عارف و شاعر ایرانی / افغانی، متولد بسال 604/1234، در خطاب به مرشد و محبوبش،‌ شمس تبریزی می‌گوید: «شمس تبریز تو را عشق شناسد نه خرد» یعنی عشق، معرفت‌بخش است،‌ قدرت کشف دارد و یافته‌هایش ارزش معرفتی دارند. از طرف دیگر، به اعتقاد صوفیان، عقل موجودی خودخواه، سودجو و محافظه‌کار است و اهل ایثار و کرم و فداکاری نیست، در مقابل آن، عشق، خودخواهی عاشق را به صفر می‌رساند، «او را می‌میراند»،‌ او را گشاده‌دست و خوشخو و بلاکش و فداکار می‌کند،‌ و همه بیماری‌های روحیِ عاشق را شفا می‌بخشد.
به قول رومی:

مرحبا ای عشق خوش سودای ما          ای طبیـب جمله علّت‌هـای ما
ای دوای نخــوت و نامــوس ما                ای تو افلاطون و جالینوس ما

این عاشقی گرچه گوهر دینداری است اما به حقیقت ورای تکالیف دیندارانه است. عموم دینداران در دین‌ورزی سودی و پاداشی می‌جویند،‌ و این اگرچه فی‌نفسه بد نیست، الاّ اینکه به مرتبه عاشقی نمی‌رسد که سود و پاداش را ترک گفته است و دست به قمار عاشقانه گشوده است.
تصوّفی که بر این‌گونه عاشقی بنا می‌شود،‌ با وحی پهلو می‌زند و کم‌وبیش پیامبران را عارفانی بزرگ می‌شمارد که محصول وحی خود را با مردم در میان نهاده‌اند. حال آنکه عارفانِ ناپیامبر، چنین مأموریتی ندارند.
باری رابطه میان تصوّف و فلسفه یا عشق و عقل،‌ همچون رابطه عقل و وحی رابطه‌ای هموار و آرام نبوده و نیست. فیلسوفان مسلمان همچنان که از وحی بهره جسته‌اند از عرفان هم بهره جُسته‌اند و هیچکدام را منافی عقل صافی ندانسته‌اند. کمترین چیزی که در اینجا می‌توان گفت که فیلسوفان،‌ آن مقدار از اکتشافات عرفانی را که قابل عقلانی کردن بوده برگرفته‌اند و در مورد بقیّه سکوت کرده‌اند. اما عارفان، ذهن عاری از فلسفه را بیشتر می‌پسندیدند،‌ و فلسفه‌اندیشی و «سبب‌دانی» را با حیرت که شأن عاشقان است ناسازگار می‌یافتند. به علاوه که درک ما قبل تئوریک عارفان گرچه می‌توانست به قالب‌های مفهومی فیلسوفان ریخته شود، امّا با این قالب‌گیری بساطت و بکارت و اصالت خود را از دست می‌داد و همین بود آنکه آنانرا از فلسفه حذر می‌داد.
من که هم فلسفه و هم عرفان تدریس کرده‌ام، عمری را در دل این تعارض زیسته‌ام. و در شاگردانم به خوبی نگریسته‌ام که نهایتاً به کدام سو می‌روند. کمتر دیده‌ام که کسی تاب این کشمکش را بیاورد و هر دو وزنه را با هم بردارد. غلبه نهایتاً یا با عقل بود یا عشق. و عشق اغلب تواناتر بود.

عقل و وحی

پاپ بندیکت شانزدهم در سخنرانی غوغاساز اخیرش، با افتخار به همکاری میان مسیحیّت و فلسفه یونانی اشاره کرد و آشتی آن دو را امری میمون و دوران‌ساز برای مسیحیت برشمرد و اسلام و پروتستانتیسم را تقبیح کرد که با عقل، آنهم عقل فلسفی و یونانی، چنانکه باید رشته الفت را محکم نکرده‌اند و خدای اسلام را به صراحت، خدایی غیرعقلانی بل ضدعقل دانست.
اینجا جای داوری در باب سخنان بعضاً غیردقیق و ناسنجیده پاپ نیست. سخن این است که رابطه میان عقل و وحی هیچگاه رابطه آدم و صددرصد دوستانه‌ای نبوده است. عقل مستقلّ از وحی،‌ همواره رقیب وحی شمرده می‌َشده است و پیامبران هیچ‌گاه خوش نمی‌داشته‌اند که فیلسوف نامیده شوند. متکلّمان، که عقاید دینی را استدلالی و عقلانی می‌کردند و خود را از این جهت خادم دین می‌پنداشتند در نظر پیروان ارتدوکس ادیان خائن محسوب می‌شدند. اینان متهم بودند که با عقلانی کردن،‌ دین را تابع عقل کرده و صحت و حقیقت آن را با ترازوی خرد وزن می‌نمایند و این امری است، دست‌کم مشکوک و بی‌فایده. مؤمنان می‌گفتند وحی برای دستگیری از عقل آمده است و چگونه می‌توان این نسبت را واژگون کرد و عقل را به دستگیری وحی گماشت؟ پاره‌ای پا را از این هم فراتر می‌نهادند و می‌گفتند شمع عقل به کار شب‌های بی‌وحیی می‌آید اما همین‌که خورشید وحی طلوع کند، آن شمع را باید کُشت.
همکاری عقل و وحی البتّه انتخاب دیگر بود. اینکه خداوندِ خالقِ عقل همان خداوند فرو فرستنده وحی است مبنایی بود برای آن همکاری. بسیاری از فیلسوفان بزرگ مسیحی و اسلامی چون بوعلی سینا و فارابی و توماس آکویناس بدین مشرب تعلّق داشتند و حتی صدرالدین شیرازی فیلسوف عقلی سده هفدهم میلادی ایران می‌گفت: «خاک بر سر فلسفه‌یی که دین حق تأییدش نکند». مکتب کلامی معتزله، که متأسّفانه از رقیبش مکتب اشعری، شکست تاریخی زیانباری خورد، بر موافقت عقل و شرع بنا نهاده شده بود و با حکمت یونانی هم بر سر مهر بود.
خدای این مکتب، خدایی عادل و اخلاقی، و رفتارش همه بر وفق موازین خرد بود. همچنین بود درکی که از پیامبر و آموزه‌هایش داشتند. عقل در این مکتب چندان فربه بود که دین در کنارش لاغر می‌نمود. برعکس مکتب اشعری، که دینی فربه و عقلی لاغر داشت. صوفیان که از اصل حسابی جدا داشتند،‌ و به عشقی فربه رسیده بودند که دین و عقل هر دو در کنارش لاغر می‌نمودند. باری، یافته‌های عقل تجربی در قرون شانزدهم و هفدهم اروپا، و تعارض میان علم و کتاب مقدس، کشمکش فروخفته میان عقل و وحی را ناگهان بیدار کرد و این دریا را دوباره به تلاطمی شدید افکند. این تعارض برای هر دو طرف، یعنی هم علم هم دین، به گمان من تعارضی خجسته بود و به هر دو آموخت که کم ادّعاتر و فروتن شوند و به پیچیدگی روابط میان حقایقی که در حوزه‌های مختلف به دست می‌آیند، حسّاس‌تر شوند. این کشمکش البته تا آن‌جا پیش رفت که همراه با ظهور پروتستانتیسم، بروز مخاصمات خونین فرقه‌های مختلف مسیحی، راه را بر سکولاریسم تمام عیار گشود و صلای بی‌طرفی حکومت نسبت به ادیان را سر داد و هژمونی یک دین بر دیگر ادیان را از میان برداشت. وحی اسلامی، گرچه با عقل غیردینی (و به خصوص عقل فلسفی / یونانی) گاه آشتی و گاه جدل داشت، اما هیچ‌گاه با عقل تجربی روبرو نشد، و این جز بدان سبب نبود که علم تجربی جدید در میان مسلمانان نرویید. گرچه آفاتش را ندید از برکاتش هم نصیب نبرد و وقتی این علم فاتح، در قرون نوزدهم و بیستم به سرزمین‌های اسلامی رسید، نه تنها پُشتی را نلرزاند بلکه دل‌ها را شاد کرد که فاتحی در می‌رسد که مسیحیّت را شکست داده و اینک رفیق اسلام می‌شود. داستان جالبی است که علم و فلسفه جدید در ممالک اسلامی تقریباً با هیچ مقاومتی روبرو نشد. ابتدا درهای دانشگاه‌ها و سپس درهای حوزه‌های علمی دینی بروی آنها گشوده شد و موضوع بحث و درس قرار گرفتند.
در ایران پس از انقلاب اسلامی نیز چنین بود و هست. به یاد دارم که پس از انقلاب، هنگامی‌که من در ستاد انقلاب فرهنگی بودم یکی از خبرنگاران ایتالیایی در مصاحبه با من، می‌پرسید که آیا قرار است تدریس تئوری تکامل از دانشگاه‌ها حذف شود و من جواب منفی دادم و آنگاه با خود اندیشیدم که چنین مسأله‌ای حتی به ذهن من و همکارانم خطور نکرده بود. البته حساب مارکسیسم را باید جدا نگاه داشت. روحانیان همواره آنرا یک تئوری ماتریالیستی و ضد دین محسوب می‌کردند.
امروزه، حرکتی بنام روشنفکری دینی در ایران به باز تعریف نسبت عقل و وحی همت گماشته است و خصوصاً در تفسیر متن مقدس (یعنی قرآن) از دستاوردهای جدید هرمنوتیکی و از تجربه مسیحی کمک می‌گیرد و برخلاف نظر پاپ بندیکت شانزدهم، متن قرآن را نه تنها به تفسیرهای متعدد می‌سپارد و این را منافی با وحیانی بودن عین الفاظ قرآن نمی‌شمارد،‌ بلکه اسلام را چیزی جز همین تفسیرها نمی‌داند و رسیدن به جوهر ناب دین را دشوار بلکه محال می‌یابد.

1- اگر شاد باشید، ‌عشق به سویتان سرازیر می شود... نیازی نیست حتی به دنبال عشق بروید. این یکی از قوانین خداوند است که ‌ آب همیشه به سوی گودی ها می رود و عشق به سوی شادی ....

آنچه که در درون جاری است در بیرون هم متجلی است.

آسمان مغلوب نیرنگ زمین شد ناگهان

اهرمن دنیا مدار عصر کین شد ناگهان

شک شکست آیینه ای همرنگی مارا چوسنگ

بین ما بی باوری دیوار چین شد ناگهان

پای همپیمان ما پیمود راه دشمنی

دست همدستان مامرگ آفرین شد ناگهان

درظلام دست و پا گم کردنی تنها شدیم

سایه و همسایه ما همنشین شد ناگهان

باره‌ اقبال عالم یال افشان رفت و لیک

اسپ بخت ما دچار زخم زین شد ناگهان

  < language=java>var CC=0; var CommAr=[47];

.•¤**¤•. متن زیر توسط  نیــم نــام نوشته شد .•¤**¤•.   

+ ...•¤**¤•. آموزش خودهیپنوتیزم Relaxation .•¤**¤•... دوشنبه 30 اردیبهشت 1387  ساعت 12:17 صبح سلام دوستان عزیز در ابتدا فرارسیدن ایام فاطمیه رو به همگی شما تسلیت میگم بنا به درخواست جمعی از دوستان تو این بخش نحوه رسیدن به حالت ریلکسیشن (که در مطلب قبلی با اون آشنا شدین) رو براتون توضیح میدم ... امیدوارم با بکار گیری هرچه مطلوبتر این روش به روحیه ای سرشار از شادابی و نشاط همراه با آرامشی خواص دست پیدا کنید و این روش را بکار بگیرید و تاثیر مطلوب اونو تو زندگی تون شاهد باشید ... فقط تنها خواهشی که دارم اینه که تمامی 11 مرحله زیر رو بادقت بخونید و به ترتیب بکار بگیرید ، انشاالله که به بهترین حالت از آرامش روحی دست پیدا میکنید : 1-     شروع خواب مصنوعی : اول بدنبال مکانی ساکت و دنج بگردید ، آروم روی صندلی راحتی بشینید و یا در جایی نرم دراز بکشید (گذاشتن موسقی ای آروم یا صدای طبیعت می تونه کیفیت کار رو بهتر کنه) . بعد چشمهاتونو ببندید و از 10 تا 1 به صورت معکوس بشمارید بطوریکه شماره ها رو یک در میون با دم و بازدمتون تنظیم کنید ، مثلاً شماره 10 ، نفسی عمیق بکشید و 15 ثانیه نگهدارید بعد با شماره 9 بیرون بدین و همینطور تا آخر ... در ضمن تصور کنین لحظه به لحظه و با هر شماره بدنتون سنگینتر می شه . 2-     شل کردن پاها : اول از همه پای راستتونو از انگشتانش تا زانو تو ذهنتون مجسم کنید . خوب اونو احساس کنید و تو ذهنتون تصور کنین که تمام اجزای اون مثل خمیر شل ، گرم و سنگین شده ، سنگین سنگین ، این کلمه رو 5 بار تکرار کنین ، وارد پا ، ساق پا ، ران و ... همه و همه شل ، سنگین و گرم شدن بعد همینطور پای چپ (برای اینکار میتوانین تو ذهنتون 5 بار به پاهاتون دستور بدین که آروم ، سنگین و گرم شو و بگین لحظه به لحظه پاهام گرمتر و سنگینتر و شل تر میشن . احساس سه کلمه گرم ، سنگین و شل رو مدام تو ذهنتون تکرار کنین . 3-     شل کردن تنه : حالا یک نفس نیمه عمیق و آروم بکشید و همه بدنتون رو شل کنین . حالا عظلات شکم ، سینه ، سرسینه ها و پهلوهاتون رو آروم آروم شل کنین ، فکر کنین تمام قسمتهای بدنتون شل و ول شدن ، پس این قسمتها رو ، راحت ، شل ، سنگین و گرم شده تجسم و باور کنین ، میتوانین 5 بار تو ذهنتون بگین از کمر تا کتفم شل و سنگین شده و لحظه لحظه گرمتر و شل تر و روانتر می شه . (به تصویر کشیدن اجزاء بدن تو ذهنتون به صورت ماده ای مثل خمیر یا هر ماده ای که در حال وا رفتن و روان شدن باشن خیلی کمکتون می کنه) . 4-     شل کردن دستها : منظورم قسمت مچ دستتون تا انشگتاتون هست ، پس به ترتیب اول دست راست و بعد چپ خودتون رو شل و ول کنین ، دقیقاً مثل مراحل قبل ، یعنی تصور کنین تمامی اجزاء دست مورد نظر شل و سنگین شده . بهتره از نوک انگشتاتون شروع کنین و 5 بار با خودتون بگین دست چپم شل و سنگین شده ، آروم و ول شده . 5-     شل کردن کتفها و بازوها : حالا نوبت کتفها و بازوهاتونه که شل ، سنگین و بدون هیچ انقباضی قرار بدین (دقیقاً مثل اعضای قبلی رفتار کنین) ، می تونین تصور کنین همینطور که بازوهای شما سنگین ، شل و گرم می شن کم کم مثل خمیری نرم ، شل و ول به سمت پاهاتون ول میشن . 6-     شل کردن سر : اینبار نوبت عظلات گردن ، فک ، چونه ، صورت ، لبها ، گونه ها ، پیشونی ، گوشها ، ماهیچه ها ی زیر چشم و موهاتون رسیده . تصور کنین اصلاً اختیار این قسمتها دست شما نیست و همشون شل ، گرم و سنگین و بصورت مایع شدن ، ولشون کنین و تو ذهنتون ببینین صورتتون آروم و آسوده شل شده است . 7-     چسبوندن پلکها : حالا تصور کنین پلکهاتون خیلی محکم به هم چسبیدن ، یعنی فکر کنین اونا رو با قویترین چسب دنیا به هم چسبوندن و شما تو ذهنتون مجسم کنین که به هیچ وجه نمیتونین چشمهاتون رو از هم باز کنین آروم آروم عظلات صورتتون رو شل کرده و ولشون کنین . 8-     پاک کردن آلودگیها : در این مرحله تو ذهن و خیال خودتون تصور کنین هوایی زلال و شفاف (ترجیحاً دیده شدنی) با تنفس تو ریه هاتون می فرستین ، بطوریکه این هوا نه تنها تو ریه ها بلکه به تمام سلولها و اتمهای اجزای دیگه بدنتون هم وارد میشه و همه عظلات داخلی و ماهیچه ها و مغزتون رو پاک پاک پاک ، صاف و زلال و شفاف میکنه و به همین خاطر هوای داخل بدنتون سیاه رنگ میشه ، پس تو بازدم ، اون رنگ سیاه که در واقع بیماریها ، نقطه ضعف ها ، ناراحتی ها و مشکلاتتونه بیرون میدین . این تنفس دم پاک و بازدم سیاه رنگ رو چندین بار تکرار کنین و تصور کنین که با بیرون رفتن تنشها و بیماریها به صورت دود سیاه ، لحظه به لحظه شادابتر و سرحالتر می شین و رفته رفته رنگ سیاه بازدم هاتون هم کمتر میشه تا اونجا که هم دم  و هم بازدمتون زلال و شفاف و پاک می شن و در واقع تمام سلولهای بدنتون رو پاک و تمیز و جوانتر شده می بینین . 9-     افزودن به کیفیت آرامش : تصور کنین کنار دریا تو ساحلی بسیار زیبا یا کنار رودخونه ای جنگلی یا تو باغی سرسبز و آروم یا روی تشکی نرم و لطیف یا قایقی راحت وسط اقیانوسی آرام زیر گرمای مطلوب خورشید و نسیم خنک پرطراوتی (و خلاصه هر مکان و فضای آرامشبخشی که بودن در آنجا را دوست دارید) دراز کشیدین ، احساس کنید که نسیم دریا یا صدای آب شما را آرومو آرومتر میکنه ، خورشید به صورت حرارتی مطبوع به شما می تابه و بدنتون رو نوازش و گرم می کنه ، حالا تو ذهنتون بگیین لحظه به لحظه آرومتر می شم ، دستام ، پاهام ، کمرم ، سینه ام ، شکمم ، عضلات صورتم همه سنگین و سنگین تر میشن . دست چپم ، سنگین شده سنگین سنگین ، دست راستم شل و آروم شده سنگین سنگین ، گرم گرم ، هر نفسی که می کشم مشکلات ، تنشها ، بیماریها و انقباضها از بدنم خارج میشه و من آروم و راحتم ، پاهام ، سینه ام و سرم سنگین و گرمن ، من راحتم من آرومم ، در اوج نشاط و آرامش ، آسوده و راحت ، رها و آزاد و شاد و امیدوار . (دقت کنید که تکرار کردن این کلمات و تصور کردن دوباره اجزای بدنتون به صورتی آروم خیلی تو کیفیت آرامشتون تاثیر میذاره) . 10-  تلقین خواسته ها : تو این مرحله ، همونطور که از اسمش پیداست ، هر چی دلتون میخواد و هر آرزویی دارین به صورت جمله ای کوتاه تو ذهنتون تکرار کنین مثلاً بگین من هر لحظه به لحظه و روز به روز از هر لحاظ بهتر می شم یا من در درسها یا کارم موفق هستم ، یا من ثروتمندم ، یا من سالمم . حتماً این جملات رو به زبان حال (نه اینکه از این به بعد میخواهم باشم) و مثبت بیان کنین (یعنی از کلمات منفی و کلمه نه استفاده نکنین) . جمله هاتون رو چندین بار تکرار کنین و تصور کنین که به هدف خودتون رسیدین . دوستانتون رو ببینین که برای شما خوشحالند ، صداها را بشنوید که به شما تبریک می گن ، دوستان و آشنایان شما رو تو بغل گرفته و می بوسن و موفقیتتون رو بهتون تبریک میگن ، تو این لحظه شما احساس بسیار بسیار خوبی دارین (خوش به حالتون) . 11- بیدار شدن از خواب مصنوعی : حالا نوبت بیدار شدن از خواب هستش ، آروم آروم از 1 تا 10 بشمارین ، با هر شماره تنفستون رو تندتر کنین (کوتاه و سریع) ، و به خودتون بگین وقتی به 10 برسم چشمهام رو باز می کنم ، شاداب و سرحالم ، کاملاً با نشاط و سرحال ، خوشحال و پر انرژی . انگشتای پای راستتون رو تکان بدین ، بعد انگشتای پای چپ ، ساق پای راست و ساق پای چپ ، رانهاتون رو به حرکت دربیارین ، پاها رو بالا بیارین ، دستاتون رو تکان بدین ، گردنتون و عضلات صورتتون رو منقبض کنین . (تذکر مهم اینکه در مرحله 11 حتماً با تلقین معکوس ، حالت سنگینی و کرختی بدنتون رو حذف کنین مثلاً بگین پای چپم سبک شده ، دماش عالیه و خیلی راحتم ، همچنین حتماً تلقین کنین من بعد از بیداری شاد و سرحال و پر انرژی هستم ، همه ی اعضای بدنم در حالت عادی راحتتر و پر انرژی اند- بهتون گفته باشم اگه از خواب بیدار نشدین پای خودتونه) . تقسیم کردن بدن به قسمت های بیشتر بخاطر این بود که عمل (تن آرامی) به آسونی امکانپذیر باشه . چون مغز فرمانهای جزئی رو سریعتر و بهتر از فرمانهای کلی اجرا میکنه . پس بدن خودتون رو قسمت به قسمت شل کنین تا به مرحله بالاتر ، مفیدتر و موثرتری از تن آرامی برسین . ترتیب مثالها و جملاتی که تو این مراحل براتون توضیح دادم بدون شک ثابت نیستن ، بخصوص مراحل 8 ، 9 و 10 تا اونجا که میتونین از قوه تخیلتون استفاده کنین . طبیعتاً بعد از انجام یکی دوبار می تونین متناسب سیستم روحی ، جسمی و نیازهای خود اونا رو تغییر بدین و سعی کنین تمام مراحل رو برای خود سفارشی تر  (Customize)کنین . همونطور که میدونین رفتن به حالت Relaxation و اعمال مشابه اون برای عوض کردن اجتماع یا آدمهای اطرافتون نیست بلکه روشی هست که شما رو با روحتون آشتی میده و قدرتهای نامتناهی ای که خداوند متعال در اختیارتون قرارداده رو به کنترل شما درمیاره تا بتونین در برابر محیط ، موقعیتها ، فرصتها و افراد اطرافتون بهترین تصمیم و عکس العمل رو بکار بگیرین ... شرمنده که این مطلبم یکم که نه خیلی طولانی شد ولی مطمئنم از خوندنش پشیمون نمیشین حتماً این روش رو برای خودتون امتحان کنین و به دوستانتون هم پیشنهاد کنین که انجام بدن ... منتظر نظراتتون هستم ، چنانچه به مطلب خواصی علاقه مندین از طریق کامنت بگین تا براتون بذارم آرزو میکنم شاد ، سلامت ،موفق و جاوید باشید