احمد یا سین فر خار ی فر ز ند قا ضی غلا م حضر ت فر خا ری د ر زمستا ن سا ل 1341 خور شید ی د ر مر کز ولسوا لی فر خار ولا یت تخا ر د ید ه به جها ن کشو د. پس از اکما ل تحصیلات ا بتد ائی و ثا نو ی ، شا مل د ا نشکد ة زبا ن و ا د بیا ت د ا نشگاه کا بل شد و د ر سا ل 1364 مو فق به د ر یا فت لیسا نس د ر رشتة ز با ن و ا دبیا ت ???عر بی گر د ید . د ر سا ل 1369 به د ر یا فت گو ا هینا مة ما ستر ی ? فو ق لیسا نس ? د ر ر شتة ژورنا لیز م ? را د یو تلویزیون? نا ئل آ مد و د ر سا ل 1973 د و مین گو ا هینا مة فوق لیسانس خویش را د ر رشتة زبا ن و ا د بیا ت????? ?فار سی ?ا ز د ا نشگا ه? د و لتی پشا ور بد ست آ ورد . نا مبر ده سا لیا نی? د ر د ا نشگا ه کا بل ، د ا نشگا ه? ساینس و تکنا لو جی و د ا نشگا ه دعو ت و جها د ، بحیث استا د زبا ن و ا د بیا ت فا رسی ، عر بی و ژ و ر نا لیزم مشغو ل وظیفة تد ریس بو ده است. بر علا وه کتا ب های متعد دی در زمینة ا د بیا ت فا رسی و مسا ئل افغا نستا ن، ?به ز بان ها ی فار سی و عر بی توسط وی به چا پ رسید ه است. فر خا ری تا کنو ن د و گزینة شعری به نا م های ? سکو ت قر ن ? و ? فر د ا ی? د یر و ز ین ? نیز به د وستد ا ر ا ن ا د ب فا ر سی دری پیش کش کر ده است .
ای زا د گا ه من
د ر شو کت نیا یش ا بر و د ر خت و با د
د ر رو یش طلا یة خو ر شید با مد اد
در لغز ش د و با رة رهو ا ر هر نفس
ای زا د گا ه من !
من لحظه
???????? لحظه
?????????????? لحظه
??? ???????????????????تو را یا د می کنم
د ر انجما د فصل سپید شگفتگی
د ر شعله های خفته به خا کستر ا مید
در لا بلای? پو یش ا ند یشه ها ی تلخ
ا ی زا د گا ه من !
من ذ ر ه
???????? ذ ر ه
????????????? ذ ر ه
??????????????????? تر ا نا له می کنم .
فر د ا ی? د یرو ز ین
و آ نک گا و شب
آ ن غول د ند ا نسای یغما گر
یکا یک خو شه ها ی وا پسین? ر و ز را
از آ خو ر این شهر
?????????????????? بیبا کا نه می بلعد
و ز هد ا ن بهین د و شیزة فر د ا ی د یر و زین
که زیر پنجة اهر یمنی از نسل شب
????????????????????????????????? ???آ بستن ر و ز است
جنین سا یه و ا ند و ه را در خو یش می بیند
?????????????????????????????????? که پیهم ریشه می گیر د
من ا ما با ز خو ا هم د ید
فر دا را? که همچو ن رفته فر دا ها ی بی بر گشت
به رسم هد یه با یک د ستة خو نین ز گل ها ی شفق
میلا د ا و را جشن می گیر د.
پس از سکو ت بلند
پس از گسستن زنجیر یک سکو ت بلند
پس از خزید ن پند ا ر ها ی یا س آ لو د
که ریشه کر د به بنیا د ها ی? با ورم ، ا ینک
من از سلا لة خورشید تشنه می گو یم
و از تبا ر د رختا ن جنگل متر و ک
?و از تلا وت آ یات خفتة پا ئیز
به ر وی پیکر خونین شهر حا د ثه ها
همیشه میشنو م
همیشه میشنو م
که ریشه های کویر از پی حجا ب سکو ت
به صخر ه ها ی گنهکا ر پیر می خند د
و ریشه های عقا قی ز چا ک د ا من خا ک
در انتظار رفو سا ز پیک با ر ا ن ا ند
و د ر چنین هنگا م
طلوع ر و شن فر د ا به گو ش می خو اند :
سر و د خفتة آ ئینه د ر تر ا نة ر عد
پس از هیا هو ی با د
به آ شیا نة گو ش ز ما نه خو ا هد شد
و بو ته ها ی تهی گشته
بار خوا هد د ا د.
لاهور 1372
کلمات کلیدی:
فا طمه ا ختر د ر سال 1333 د ر شهر کهنة هر ا ت د ید ه به جها ن کشود. د و را ن کو د کی را تا صنف چها رم مکتب د ر هرات و با د غیس سپر ی کر د ه است. بعد ا ز صنف چها رم مکتب به کابل رفته است و تا قبل از هجرت د ر آ ن شهر زند گی میکر د. د ر سال 1355 ا ز فا کو لتة حقو ق و علو م سیا سی فا رغ گر د ید ه و وظا یفی را د ر ار گا ن ها ی عد لی کشور انجا م دا د ه است. وی پس از آ وا رگی د ر پا کستا ن ، ایر ا ن و هند ، ا کنو ن د ر کا نا دا ز ند گی میکند .
اولین دفتر شعر ی مستقلش بنا م " شفق از مو ج د ر یا می ز ند سر " از طر ف کا نو ن فرهنگ مجا هد د ر
هند و ستا ن به چا پ رسید ه است . د و مین مجمو عة اشعا رش بنا م " از آ نسو ی آ ئینه " در سا ل 1379 در کا نا دا تو سط انتشا ر ا ت بر گ سبز به نشر رسید ه است .
من در ین بها ر مر جا نی
از صد ا ی صمیمی چلچله ها
چگونه سخن بگو یم
که نفیر هر گلو له
د ر قلب ها
د گر گو نه صد ا ی کا شته ا ست
به من بگو
ای بهتر ین
ای یا ر
من د رین بها ر مر جا نی
ا ز کد ا مین عشق
چگو نه سخن بگو یم ؟
پر چم ها ی کهنه
پر چمها ی کهنة فتح را د ر سر زمین آ د میا ن
با د با حقا رت تکا ن مید هد
و ا نسا نها از نر د با ن شا نه ها ی همد یگر با لا میر و ند.
زینه ها ا ز فشا ر با لا ئی ها فر ود میر و ند
و پر چمی در دست با لا ترین آ نها
آ ما د ه است که در سر زمین ها ی نا شنا خته
افر ا شته گر د د
نمای ز ند گی ما
گل ها ی نر و ئید ة آ رز و
خز ا ن هیشه بها ر عجز
د رخت کهن و فر سو د ة صبر
پیچک همیشه سبز ظلم
شیا ر ها ی تا ز یا نه بر ا ند ا م ها ی سر ما ز د ه
جو یبا ر اشک بر کو یر سو ختة چهر ه ها !
شعلهء قامت
جذبهء تار و شرنگ زنگ بود
دل نوار آمیزش هر رنگ بود
گردش چشم و خرام گردنش
چون طلسم عود و سحر چنگ بود
شعلهء قامت زده نقبی به شب
لرزشی در پیکرش ز آهنگ بود
بر گشودن بازوان دلفریب
بر شگفتن غنچهء دل تنگ بود
قلب سنگی زمین در زیر پایش
ذوب آن ضرب پر از آهنگ بود
با نسیم دلکش چنگ و رباب
ساقهء اندام او اونگ بود
چرخش مویش گذار رود ابر
از رخ خورشیدی بی آژنگ بود
موج موج دامن رنگینه اش
جوشش چشمه ز قلب سنگ بود
کلمات کلیدی:
پر وین پژ و ا ک در زمستا ن 1345 خو ر شبد ی در شهر کابل به د نیا آ مد. تحصیلا ت ابتد ائی را در لیسة ملا لی و تحصیلا ت عا لی را در فا کو لتة طب کا بل به پا یة ا کما ل رسا نید ه است. ا کنو ن با ا طفا ل خویش در ایا لت
ا نتا ر یوی کا نا د ا زند گی میکند.
پر وین پژ وا ک آ ثا ر ا د بی خویش را مر هو ن محبت و تشو یق همیشگی ما در ش عفیفه پژ و ا ک و پد ر ش
نعمت ا لله پژ و ا ک می دا ند.
آ ثا ر وی بیشتر در بر گیر ند ة شعر آ زا د ، د ا ستا ن کو تا ه ، نو شته ها و نقا شی ها بر ا ی اطفا ل است.
ا نتظا ر
با ما شب ها ستا ره ها
ا ز د رد می لر زند
با ما شب ها ا بر ها
ا ز غم می گر یند
با ما شب ها بر گ ها
از تر س می لر زند
با ما شب ها با د ها
از خشم می و زند
و ما د رین شب ها ی تا ریک
لبر یز فر یا د ها ی بی صد ا
با مشعل ها ی د عا
د ر انتظا ر سحر یم .....
ز مستا ن
هر صبح که ا ز خوا ب می خیزم
بر شیشة یخ گر فته
با سر انگشتا ن گر مم
نا م تر ا می نو یسم
و ا ز لا بلا ی آ ن به بیر ون می نگرم
که کی بهار می آ ید ؟
بهار
با حرکا ت موز و ن د ستا نم
نسیم آ مد به پر وا ز
آ ور د ا بر را
با آ ن گر یستم
و کلنگها به آ غو شم
باز گشتند ـ
با ر ا ن
تر نم با ر ا ن
د ر سید ه د م عطر آ لو د
سبزه ها را از خو ا ب بید ا ر میکند
تر نم با را ن
چون صد ای پا ی تست
تو می آ ئی
ـ می شنوم ـ
تو می آ ئی
چو ن با را ن
با ر ان
با را ن
و من سبز میگر د م
چو ن جنگل
جنگل
جنگل
مهر با نی
وقتی نگا هت را سو ی من مید و زی
با تا ری ا بر یشمین
بر حر یر شفا ف رو یا ها یم گل وی د و ز ی
رو یا ها ی حر یر ی
سر ا پا گل گشته ا ند
سر ا پا عطر
ا ما تا ر ابر یشمین نگا ه تر ا
پا یا نی نیست
گل سر گل مید و زد
د ل من به با غ می سو زد
او را چنین بها ر مهر با نی نیست
پیو ند
شکسته بو د م
پیو ند د ا د ی تو
گر یسته بو د م
لبخند د ا دی تو
مر ا با تو پیو ند ی است میا ن اشک و لبخند
چو ن ر نگین کما نی
کلمات کلیدی:
زرغو نه عبید ی
در سا ل 1358 در شهر کا بل به د نیا آ مده است . د ر سا ل 1979 ا ز لیسة را بعة بلخی فار ا لتحصیل شد. در سا ل 1983 شها د تنا مة طب را بد ست آ ورد و در فاکولتة طب به کا ر پر د ا خت.
شعر و نو شتن دا ستا ن را ا ز جوا نی آ غاز کرد. مجمو عة گزینة ا شعا رش فیاد سکوت نا م د ا رد. وی اکنو ن د ر آ لما ن زند گی می کند.
نعرة سکوت
برای ماندن باید نفس کشید ،
در هوای مسموم ،
در هوای خون آ لود ،
و برای دوست داشتن ،
باید رنج برد و اشک ریخت .
در شبی پر ستاره
نا لة سینة آ سمان را می د رد ،
سقفی فرو می ریزد ،
فر یا دی د ر گلو خفه می شود ،
و آ رزو ها ـ
همرا ه با قطره ها ی سرخ خون ،
سیا ه می شو ند و می خشکند ،
انسا نی می میرد ،
و نعرة سکوت به اوج می رسد .
پیو ند
در من گیاه ز ندة ا ندیشه ها ی من ،
د ر حا ل مر دن ا ست.
ا فکا ر خسته ا م چو عقا ب شکسته با ل ،
د ر ا نتظار خوا ب به وا دی گمنا م می رسند ،
زا ن فر سنگ فاصله ها ی گریز پا ،
ا فکار سا ل دی ،
ز هر خند می ز نند.
اینک امید های گر یخته هم چو موج به سا حلی ،
بر زخم ها ی دل من چنگ می زنند ،
تلخی گذ شته ها و ا فسوس بعد ها
چون د رد یکنوا خت بر پا یم بند می ز نند ،
رفتم و عمر برد مرا د ر قفا ی خویش ،
آ نجا که زخم ها به هم پیو ند می ز نند
کلمات کلیدی:
در سال ???? خورشیدی در شهر کابل پا به عرصهء وجود گذاشت. وی در رشتهء حقوق و علوم سیاسی در دانشگاه کابل تحصیل نموده و سپس بحیث مدیر اداره هنر و ادبیات رادیو افغانستان مشغول کار شده است. وی پسان ها از دانشگاه صوفیه مرکز کشور بلغارستان در رشتهء ادبیات دکترا بدست آورد. نخستین مجموعهء شعرهایش در سال ???? به نام (شط آبی رهایی) از سوی اتحادیه نویسندگان افغانستان به نشر رسید. وی اکنون در کشور هالند بسر میبرد.
ای تکدرخت شرقی مغرب نشین بگو
از آیه های باور و نور و یقین بگو
ای شهسوار وادی شعر دری بمان
با من ز همصدایی صبح بهین بگو
از آشیان سوخته بر شاخه های نور
وز ریشه های سوخته از تفت کین بگو
بعد از من و تو آبی آن آسمان چه شد؟
تیغ طلوع برآمد از آن آستین بگو
صد حنجره صدا به دل واژه آب کن
در کوچه های مردهء شهر غمین بگو
از ریشه های آبی آواز های نور
با باغهای خستهء آن سرزمین بگو
بس روز ها که روزنه یی دیده وا نکرد
وردی برای ختم شب ای بهترین بگو
اول جون ????
نغمة شب
چشمه سا ری که ا ز آ ن
می ترا ود آ وا
شعر چشما ن تو را می خوا ند
سفر عا طفه ا ست
به رگ با ز سحر
دست د ر د ا من شب
می دا ری ؟
ممی رسم ا ز رة دور
و خبر می د هم ا ز آ تش هور
نه به سینا
که به سینه ا ست مرا
تو سخن ویژة لب
پنداری ؟
آ سما ن کو تا ه ا ست
و غم ا بر
ز با را ن بینش ا ست
و تسلا ی زمین ، آ سمان دگری می خو ا هد
در فر ا سوی حضور آ بی
نغمه را تو ز تب ا نگا ری ؟
د ستها یم با ز ا ند
آ بشا را ن جا ری
شعر بی وا ژه صد پروا زند
و سقوط ا ند به ا وج
و رهایی است به قد قامت موج
گرد خود ا ز چه سبب
د یوا ری ؟
می نهم سر بر سنگ
لرزه می ا فتد بر قا مت کوه
بسکه من می شنوم بود ن سنگینش را
به چه اندازه تجلی با ید
که مقا ما ت طرب
بشما ری ؟
وطن عشق
وسیع ا ست
و صدا
به خموشی گیا پیچیده ا ست
من فرا سوی زما ن
می خو ا نم
روی هر لحظه بگشا د ه نما ز
د ست ا فشا ن که بروید خورشید
د ست در دا من شب می دا ری
شقا و ت
از هیچ چشمی نگا هی نمی ترا ود
و هیچ نگا هی الفبا ی نگریستن را
از بر نکرد ه ا ست
چشم ها
آ خذ ه ها ی ا طلا عا ت بصری ا ند
و گوش ها
آ خذ ه ها ی ا طلا عا ت سمعی
ا درا ک ا زین دو وسیله
جدا ا فتا ده ا ست
من که با دستها یم می بینم
و با چشما نم لمس می کنم
و شنوا یی ا م صد ا ی خا موش ا شیا را
می بیند
درین بیگا نه سرا ی
در ا نتظا ر مهما نی لبخند ی ام
که ا ز مرز قرا ر دا د های روز مره گی
عبور کرد ه با شد
منتظر دستا نی ا م
که حضور ا ضطرا ب را در سر ا نگشتان خویش
میز با ن بوده با شد
درین بیگا نه سرا
من د یده در را ه معجزة هستم
کلمات کلیدی:
را حله یا ر
در سال 1961 در کابل دیده به حهان گشود. بعد از ختم تحصیلات مکتب شامل فا کولتة ا د بیا ت در دانشگاه کابل شد و تا صنف سوم ادامه داد. جوان های سرود اولین اثر وی در سال 1370 در کابل به چا پ رسید . وی در هما ن سا ل ترک وطن کرد و در غربت بسر می برد. آ خر ین اثر ا و کوه غر بت نا م دا رد که چکا مه های نو رو زی ا ست. وی ا کنو ن در آ لما ن بسر می برد
سرود آزادی
مادختران چشمه ی خورشید خاوریم
نیروی عشق والفت وایمان و باوریم
باقلب داغدیده چه آرام وباشکیب
درموج موج مهر وصداقت شناوریم
ازکودکی به زهر بیالوده کام ما
پیوسته بوده باده ی حسرت به جام ما
داغ حصار وزخم کمند و سکوت تلخ
جزاین نبوده قصهء هر صبح وشام ما
دنیا اگرچه آیینه ی درد و داغ ماست
شمع خرد به ظلمت توفان چراغ ماست
تابنده از لطافت وآیین دوستی
آگنده ازبهار فروزنده باغ ماست
دیگر به بند شب نتوان بست پایمان
قفل سکوت زد به طنین صدایمان
دوشیزه گان گلشن آزاد میهنیم
تا زهره پرکشیده هوای همایمان
جلوهء رنگ رنگ تو
قلب من است وچنگ تو خنجر بی درنگ تو
نام من است وننگ تو ،جلوهء رنگ رنگ تو
ساز من است و نای من ، سینهء بی ریای من
دام تو است و پای من ، خال و خط قشنگ تو
خون من است ونوش تو ، دیدهء میفروش تو
عذر من و خروش تو، نالهء ما وچنگ تــــو
صدق من وصفای من ، عهد من و وفای من
امر تو و رضای من ، مـــرغ دل زرنگ تو
عجز من و نیاز من ، سوز من و گــداز من
بر در تونمــــاز من ، سینهء ما و سنگ تـــــو
کلبهء تارو سرد من ، شام فـــــراق و درد من
چهرهء زار و زرد من ، صورت لاله رنگ تو
نالهء صبح و شام من ، غلغلهء مــــــــــدام من
خواب وخور حرام من ، کبروغرور وجنگ تو
گــــــــــــــر تو کنی عنایتی ، مرغ دلم هدایتی
می نکنم شکایتی ، جان من و خدنــگ تـــــــو
جان دهـــــــــــــم ار وفاکنی ، درد دلم دواکنی
حاجت من روا کنی ، گوش من است وزنگ تو
اهدا به دوشیزه گان معصوم وبی دفاع میهنم که بهترین نعمت الهی ( زندگی ) را بخاطر رهایی ازاسارت باریختن پطرول به سر ،به آتش کشیدند ویک باری دیگر لکه شرم بر جبین زورگویان تایخ بشریت و بربریت نهادند :
درپشت دو دیوار
ترا ای مهربان ! با خنجرتیز ریــا کشتنـــــد
مرا چوـــــن برگ پاییزی، به توفان فا کشتند
ترا همچون کنیـــــزک درحرم کردند زندانی
مرا آواره اینجــــــــــا بی حبیب وآشنا کشتند
ترا در بین مردم سرزنشها ناروا کردنـــــــد
مرا در محضـــــر بیگانه با تیر از قفا کشتند
ترا با ضربت شــلاق ومشت وبرچه کوبیدند
مرا در خانـه مـــردم همانند گــــــــــدا کشتند
ترا گرلب ـــــفرو بستند وانگشت تو ببریدند
مرا با زهر چـــــــشم ونیشخند وناسزا کشتند
ترا گر لقمـــــــه نانی زکف با زور بربودند
مرا با لقمه خیـــــــرات ودرد بی دوا کشتند
ترا با دخترت از درب مکتب بی گنه راندند
مرا با کودکم در کشتی بی ناخــــــــدا کشتند
ترا در چنگ مشت جاهل وبی مایه بسپردند
مرا با صد حقارت بر در غربت سرا کشتند
ترا گر در میان جمع برسر سنگ کـــوبیدند
مرا در دشت تنهایی زچشم تو جـــــدا کشتند
ترا با حکــم صحرایی گر آنجا دست ببریدند
مرا با دست وپا وگوش بسته بی صدا کشتند
ام
ســـــــــــرود هـــــــــای بهـــــــــــــــــــــاری
پیر پیر
یاد عشق و طرب و جوش بهـــــــــاران وطـن یاد خورشید و مه و یاد چراغـــان وطن
ملک دنیا همه پر نـقـل و نبـات است و شــکر یاد آن کشمـش وجلغوزه و تلــخان وطن
صورت دلکــش وسرو قدخوبان همه جاست عشق و آیین وفا خاصــهً خوبـــان وطن
یاد مستـــــان خدا ، یاد خـــــروش دل شــب یاد کنـــجی زخرابات و نگـــاران وطن
یاد چنگ و نی و دف ، یاد ز تنبور و رباب یاد مشاطه گرونغمـــــه سرایـــان وطن
عنــــــــدلیبی همه جا نغمـــــه سرایی دارد یاد آواز خوش بلبل خوشـخـــوان وطن
درگلستـــــان جهان گرکه بجویم همه عمر می نیابم نفــــس قرغه و پغمـــان وطن
خاک عالم به سرم گر بــــــــــبرم از یادم یاد کابل تپش قلب و تن و جــــان وطن
یاد آن هلهله ، آن لرزش دل ،گرمی عشق تاک بن ، باغ گل و سبزهً پـــروان وطن
یاد آن دیدهً وحشــــــتزده از دهشت جنگ یاد هیهـــــای من و یاد غمستـــان وطن
یاد آن وقت وداع مــــــن و آن لرزش تن ریزش اشک من و ریزش بـاران وطن
شعــــــــله سرمیزند ازسینهً من شام بهار عشق من میهن من ، جان و دلم جان وطن
خــاطــر جمـــع ندارم زلبــم خنده مجــو دل پریشم چو سر زلف پریشـــان وطن
من نه مشتاق بهاران وطن هستم و بس یاد پائیز وطن ، یاد زمستــــــــان وطن
یاد آن کوچه و پس کوچه و دکــان گلی سینـــه گل میزند از یاد غریبـــان وطن
دل غربت زده ام شهر فنای وطن است شعر من ، قصهً من ، گردسرو زان وطن
از من ایدوست گل سرخ جوانی مطلب پیر پیرم زگران باری هجـــــــران وطن
ای محتسب خدا را
بــــــــس کن سرو صـــــدا را بهتان ناروا را
ما را به خویش بسپــــــار ای مُحتسب خدا را
تهمت مبند برمن بر بی خودی و مســــــــتی
هوشدار ، لب نگهدار ، نشناخـــتی تو ما را
من راه دل گزیـــنم ، اندیــــشــه آفــــرینـــم
از تنــــگنـــا پریدم ، گردن مزن بقـــــــا را
بی جـــام و باده مستم ، دل پای عشق بستم
تقـــــوا بجا شکســـتـــم تــقـــــوای نابجا را
مهر سکوت بشکست ، درشد عنانم از دست
عشقـــــم نمود سرمست ، تا پر شدم هما را
عشق است خلق و خویم ، اندیشهً نـــکویم
جز درگه اش نپویم دانم رهً بجـــــــــــــا را
بیتاب و ناصبورم ، از دوست دور دورم
شرمنــــــــــــدهً حضورم ، میجویم آشنا را
بر لب حدیث الــــــــــفت ، دل آیت محبت
هرجا که پاگـــــــــــذارم ، آتش زنم ریا را
ای محتسب گذارم چون خود مکن شمارم
بیجا مزن به تارم آهنگ مــــــــــــــدعا را
با های و هوی مستــی ، دار و ندار هستی
در پای دوســــت ریزم ، برجا کنم وفا را
اعدام سنگ
در کودکی به سوک تمنا گریستـــــــــــــــیم
در پرده سوختیم و به نجوا گریستیـــــــــــم
امروز در کشاکــــــــــــش و بیداد دیگران
پای و ســـــــــــر برهنه به غوغا گریستیم
یکروز رنج هجرت و یک روز یاد دوست
بیتاب و عاشـــــــــــــقانه و رسوا گریستیم
روزی بیاد دوست جـــــــــگر کرده ایم داغ
روز دگر به مــــــــــــــــاتم ماوا گریستیم
از هر صدای ناله از آنســــــــــــوی آشنا
پیــــــــــــوسته گفته ایم دریغا ، گریستیم
از کــــجروی چرخ به خوناب رسته ایم
سرکرده تا روایت دریــــــــا ، گریستیم
دامان عصر لکه به اعدام سنـــگ بست
برچشم خویش و تاب تماشا گریستـــــیم
داغ دگر به قلب زمین بست و ما دریغ
امروز هم به ماتم بودا گریــــــــــستیم
از لوح روزگار زدودند نقـــــــش مان
بر نسل داغــــــــــــدیدهً فردا گریستیم
ای مردمان اهــــــل بصیرت بپا شویید
ننگ است پیش مردم دنـــــیا گریستیم
اقرار
راز با اهل سخن اظهار میــــــــــخواهد دلم
درحضــــــــور عاشقان اقرار میخواهد دلم
ناصح فرزانه را گو بی سبب از ما مرنج
تا تجلی صـــــــــــورت دلدار میخواهد دلم
عاشــقی گر عیب باشد حال زار ما مـپرس
سرخـــــــوش عشقم رهً دشوار میخواهد دلم
درکویری گم شدم ، با قومی پر رنگ و ریا
هــــمــــدل صاحب دل سالار میخواهد دلم
جلوهً شمس الحق و مولای بلــخ ، محتسب
تا ابد با محتســـــــــب پیکار میخواهد دلـم
تا بکی در خواب جستن صورت معشوق را
شمس را در خواب و هم بیدار میخواهد دلم
خــــلـــوتی باید که در پایش بیفتم درسجود
شعله را در سینه بی مقدار میخواهـــــد دلم
درگذرگـــــــــاهی اگر بینم جمالش بیگمان
رقص شــــادی بر سر بازار میخواهد دلم
دوش ساقی گفت می نوشی و مستی عیب نیست
ساقـــــــــــی محبوب را دیدار میخواهد دلم
من که سرمست می عشقم از آن روز الست
عهــــــد و پیمان وفا تکرار میخواهد دلــــم
بــــوسه برخاک در میـــخانه میدارم از آن
حـــافـــظ درد کشی عـــیــــار میخواهد دلم
ذکر حق با دوست گفتم من شبی تا صبحدم
تاقیــــامــــت گــریه های زار میخواهد دلم
عمـــــر را بیهوده گر پیدا و پنهان سوختــم
دیگرم رسوا شدن در کار میخواهد دلـــــــم
کلمات کلیدی:
پرتو نادری
پرتو نادری درسال 1331 هجری خورشیدی در قشلاقی موسوم به جرشابابا واقع ولسوالس کشم ولایت بدخشان دیده به جهان کشود.
مکتب یا مدرسه را تا صنف نهم درزادگاه خود خواند وسپس دوره لیسه را دردارالمعلمین شهرکابل به پایان رساند. برای ادامه تحصیل دردانشگاه، به سال 1350 خورشیدی وارد دانشگاه کابل شد ودرسال 1354 تحصیلات خودرا دردانشکده ساینس به پایان رسانید. اودراین دانشکده دررشته زیست شناسی به تحصیل پرداخت. علاوه برآن درشته های شیمی وزمین شناسی نیزآموزش دید.
پرتونادری درپایان دوره تحصیل دانشگاه به سرودن شعرونویسند گی روی آورد. از آن بعد اشعارونگاشته های ادبی، علمی واجتماعی اودرمطبوعات به چاپ رسید. اشعار پرتو به انگلیسی
نیزترجمه شده ودرمطبوعات بیرون مرزی چاپ گردیده است.
او چندبار ازکانون ها ی ادبی ومؤسسات اجتماعی جایزه دریافت کرد. مجموعه های شعری که تا کنون ازپرتو نادری به چاپ رسیده عبارتنداز:
1 - قفلی بردرگاه خاکستر
2 - سوگنامه یی برای تاک
3 - آنسوی موج های بنفش
4 - تصویربزرگ، آیینه کوچک
5 - ازواژه های اشک تا قطره های اشک، دراین نوشته دیدگاه ها درمورد شعرامروز افغانستان بیان شده است.
6 - لحظه های سربی تیرباران
همچنان ازپرتو نادری مجموعه های شعر دیگر ونگاشته های ادبی آماده چاپ میباشد.
چند نمونه شعر:
سکوت
دربامدادی این گونه تاریک
زبانم را بریده اند
وحنجره ام راتیرباران کرده اند
من خاموشی سنگینم را
درپسکوچه های هول واضطراب
طبل می زنم
این صدا که ازآن سوی سرزمین های حادثه می آید
آواز من است
که ذهن سنگ بسته تاریخ را
آبستن ماجراهای تازه یی می کند
واین صدا که ازآن سوی سرزمین های حادثه می آید
خاموشی من است
که رودخانه فریاد را
ازتوفان پلی زده است
باد می وزد
باد می وزد
شاید هزارویک سال دیگر
فاتحان جویبارهای چرکین
دربامدادی این گونه تاریک
کشتی پندارهای کوچک خودرا
بادبان افرازند
دسمبر دوهزار
شهرپشاور
سیگار نیم سوخته
دراین شوره زارتلخ
حتی گیاهی هم درسبزترین فصل خدا نمی روید
وتو بیهوده می پنداری
که شاید کاج بلندی سایه سبزسعادتش را
برمسافران تشنه بگستراند
دراین شوره زارتلخ
قیام سرخ شقایق را
درچارچوب قانون ملخ های تشنه گی
تکفیرکرده اند
ومن برای آن کسی غمگینم
که تاهنوز
درمیان چشمه وسراب
تفاوت تشنگی راطی نکرده است
من برای آن کسی می گریم
که تفکربزرگ سیا سی اش را
چنان سیگارنیم سوخته یی
ازکسی به عاریت گرفته است
که دموکراسی را
درانحنای اندام برهنه زنی جستجو می کند
دراین شوره زار تلخ
اگرمرسل سرخی روییده است
جزخون داغ عروسان "دهراود"
چیزدیگری نیست
دراین شوره زارتلخ
وقتی دموکراسی اشتباه می کند
ماباید گورستان های تازه یی داشته باشیم
وهیچ کس
حتی پدرمن نیزحق ندارد که بگوید
بالای چشمان دوستان ما ابروست
خون هزارداماد
خون هزارعروس
فدای دوستان ماباد
که تنها یاد گرفته اند
بکش تا که زنده بمانی
دوستان ما مردمان صبوری اند
وباعقل روشن کامپیوتری خویش
درجنگل تاریک" دی- ان-ای"
سرگردانند
دوستان ما
انساج پوسیده گورستان های "توره بوره" را
هزارویک رنگ
درآزمایشگاه پنتاگون
تجربه می کنند
که شاید
فلان ابن فلان
درنخستین نسل
امتدادی بوده است
ازنژاد قابیل
دوستان ما
بی آنکه آب را گل آلود کنند
ازرود خانه خونین " یازدهم سپتامبر"
ماهی قزل آلا می گیرند
شهرپشاور – پاکستان
جولای دوهزارودو
تندیس شکسته ی آواز
ای غریبه ی غمگین
مصیبتنامه ی بزرگت را چگونه رقم خواهی زد
آن که دیروز درمراسم تیرباران حنجره تو
گلوله ی نخست را شلیک کرد
امروز
درچارراه هیاهو
اندوه خاموشی ترا فریاد میزند
این غریبه ی غمگین
وقتی که تندیس شکسته ی آوازت
درمیان دلالان بازارسیاه سیاست
دست بدست میگردد
مصیبتنامه ی بزرگت را چگونه رقم خواهی زد
روزنامه های درتبعید
فصلنامه های درتبعید
خبرقاچاق تندیس شکسته ی آوازترا
باحروف درشت خالی
اعلان کرده اند
غریبه ی غمگین،
مصیبتنامه ی بزرگت را چگونه رقم خواهی زد
کابل افغانستان
بهار1383 هجری خورشیدی
کلمات کلیدی:
استاد واصف باختری در خشونت بار ترین سالها دیارش را ترک نگفت و در همانجا ماند اما بالاخره در سال ???? رحل اقامت برکند و راهی غربت سرای پاکستان شد. او سالی چند در پاکستان بسر برد و اکنون در شهر لاس انجلس ایالت کالیفرنیای امریکا به سر میبرد . از او این آثار به نشر رسیده است:
سلام بر کاشفان آتش
جهنم است جهنم، نه نیمروزانست
گلوی کوچه چو دلهای کینه توزانست
به هر کرانه که بینی کفن فروشانند
که گفته است که این شهر جامه دوزانست
لباس زال سزاوار پیکرش بادا
کنون که رستم ما نیز از عجوزانست
سلام باد ز ما کاشفان آتش را
که روز اول جشن کتابسوزانست !
سرنوشت میهن من
ایا که بی خبری از سرشت میهن من
به دست کس نفتد سرنوشت میهن من
هزار واحهء دیگر در این بیابانست
تو خوش که شعله فشاندی به کشت میهن من
ز خون پاک جوان ( دروز ) گلگونست
چه جای کوه و دمن خشت ، خشت میهن من
تو راه خویش بگیر ای تبار اسرائیل
مراست ارث پدر نیک و زشت میهن من
کنشت میهن من نیز جای دونان نیست
نماز خویش مخوان در کنشت میهن من
فاجعه
شبی که قصهء فانوس و باد میگفتند
چراغها همه گی زنده باد میگفتند !
به جای مرثیه ، دستانگران بادیه ها
سبکسرانه غزلهای شاد میگفتند
منادیان که ز آسیب سنگ ترسیدند
چرا چکامهء فتح چکاد میگفتند ؟
شناسنامهء رویش به باد رفت آن روز
که آب ها سخن از انجماد میگفتند
شب شکستن فانوس در تهاجم باد
چراغها همه گی زنده باد میگفتند !
یکی ز شیشه فروشان
تموز ما چه غریبانه و چه سرد گذشت
کبود جامه ازین تنگنای درد گذشت
نسیم آنسوی دیوار نیز زخمی بود
چو از قبیلهء اشباح خوابگرد گذشت
ز دوستان گران جان کجا برم شکوه
کنون که خصم سبکمایه هر چه کرد، گذشت
دلم نه بندهء افلاک شد نه بردهء خاک
ز آبنوس رمید و ز لاژورد گذشت
بگو که کید شغادان به چاهسارش کشت
مگو که وای ببین رستم از نبرد گذشت
در این غروب غریبانه دل هوای تو کرد
حریق لاله ز رگ های برگ زرد گذشت
چو دل به دست ز کویت گذر کنم گویی
یکی ز شیشه فروشان دوره گرد گذشت
قسم به غربت واصف که در جهان شما
یگانه آمد و تنها نشست و فرد گذشت
از آ نسوی آ ئینه
شب هنگام
د ر و ن بیشه های نیلی خا ور
گیا هی خواب می بیند
گوزنی باز تاب رویش سبز بلوغ لحظه های روشنا ر ا
در بلور آ ب می بیند.
2
چو با د ست سپید صبح
زرین کهوا رة مهر را در پو یه می آ ر ند
سپید ا را ن به گو ش د ختر رو یا گزا ر با د می گویند
گیا هی د ید ه ا ند ر خواب
که فر ور د ین و ورجا وند یکبار د گر وا بستن نور است
گو زنی چشم در راه سوا را ن د لیر سبزه های آ بی دور است .
در وا زه های بستة تقو یم
به عنکبو ت بگو ئید
به آن ز بان که به جز را و یا ن باد ند ا نند
نسیج هستی خو یش
جذ ا م هند سی خط و سطح و فا صله را
به هر کر ا نه به گستر
میا ن زا ویة لحظه های تشنة صبح
و بر صحیفة دیو ار های سبز بشا رت
ر و ا ن خا نة ما بار گا ه فتح تو با د
اگر به نیمه شبی د ید ی
که د ر گر یز شبیخو نیا ن منطق نور
شکیب خا نه نشینا ن ـ سکو ت پر د ه گیا ن ـ
به گوش پنخر ه ها گفت
صد ای نظم نجا بت خمو شتر با دا
و د ست فا جعه نو زا د بذ ر را بطه را
خطبة د ر خمو شی
ا یا مهاجر بی باز گشت شهر شقا یق
که قله ها را با پا ی لنگ پیمو دی
ستیز و سخره به د ند ا ن و چنگ پیمو د ی
مر ا به سا حل ا سطو ره های سبز ه مخو ا ن
من از خمو شی آ تشفشا ن هر ا سا نم
ز ا بر قطبی آ تش نشا ن هر اسا نم
به تا بنا کی تا ر یخ اختر ا ن سو گند
ستا ره چین نیم ، اکنو ن ستا ره سو خته ام
د گر ز کو چة شما طه ها گذ ر نکنم
به شهر خا لی آ ئینه ها سفر نکنم
تو می تو ا نی
که از تو لد یک بر گ
و از تنفس یک واژه در سکوت کویر
هزار جرعه تغزل
به خاک تیره ی تبعید یان بیفشانی
و لیک نیستی اکنون
که بنگری
صنوبران صبور
چه سان تبار تبر را سلام میگویند
ایا مهاجر بی بازگشت شهر شقایق
مرا به ساحل اسطوره های سبز مخوان
میان ما و تو ای نخل ارغوان اند یش
دو نسل طو طی الکن
دو فصل خشم فرخورده
دو رود خانة آتش دو رود خانة خون
دو پرتگاه
دو ارد یبهشت فاصله است
کلمات کلیدی:
صدف
همه جا دکان رنگ است همه رنگ میفروشند
دل من به شیشه سوزد همه سنگ میفروشند
به کرشمه یی نگاهش دل ساده لوح ما را
چه به ناز میرباید چه قشنگ میفروشد
شرری بگیر و آتش به جهان بزن تو ای آه
ز شراره یی که هر شب دل تنگ میفروشد
به دکان بخت مردم کی نشسته است یارب
گل خنده میستاند غم جنگ میفروشد
دل کس به کس نسوزد به محیط ما به حدی
که غزال چوچه اش را به پلنگ میفروشد
مدتیست کس ندیده گهری به قلزم ما
که صدف هر آنچه دارد به نهنگ میفروشد
ز تنور طبع فانی تو مجو سرود آرام
مطلب گل از دکانی که تفنگ میفروشد
کلمات کلیدی:
عشــــــــــــــــــــــــقــــــــــــــــــــــــری
کوچه های افسانه ساز کابل که لیل و نهار زیادی را پشت سر گذرانده با راه رو های تنگ ، با خانه های بلند و دیوار های کمتر انداخته اش در سال 1271 خورشیدی در خانهً تاجر پیشهً بنام شیرمحمد معروف به ( داده شیر ) کودکی به دنیا آمد که نامش را غلام نبی گذاشتند و بعد ها به صوفی عشقری مشهور شد.
غلام نبی هنوز نخسنین سالهای کودکی را سپری نکرد که پدرش را از دست داد و بعد از مدت کمی برادرش دار فانی را وداع کرد و بعد از مدت اندک چنگالش از دامن مادر هم رها شد و به یاری دوستان نزدیک در جاده زندگی قدم می نهاد.
باری غلام نبی که با عیاران پرداخته و با آزاد منشی آمیخته بود ، عاشق و دلباخته تصوف میگردد و همه نقد زندگیش را بر سراین نسیه می نهد و بر همه داشته هایش پشت پا می زند. مدتی را در سرگردانی می گذراند و شب ها را در نور کمرنگ و بی رمق چراغ های تیلی به صبح می آورد و برای آموختن خط ، نوشتن و خواندن پنج سال تمام جهد می کند و در سال 1293 خورشیدی غلام نبی نخستین شعرش را به تخلص عشقری سرود و این شعر که سخت روان و موزون بود ، ارداهً او را در این راه خطیر استوار تر ساخت و بسیاری از اشعارش در جراید و روزنامه های آنزمان به چاپ رسید و 70 سال تمام به شاعری پرداخت.
در سال 1335 شغل صحافی را برگزید و با کتاب سروکار پیدا نمود وبعدا بزم های شاعرانه برپا می نمودند که هر روز دوستداران تازه ای برجمع علاقمندان خویش می افزود و بالاخره در 9 سرطان 1358 خورشیدی صوفی غلام نبی عشقری به عمر هشتاد و هفت سالگی دار فانی را وداع کرد و در شهدای صالحین بخاک سپرده شد.
شعر عشقری را می توان به دو بخش تقسیم کرد :
1 ـ بخشی که ادبیات آن با قوت می باشد.
2 ـ بخشی که فرهنگ مردم بزبان مردم درآن با تناسب و اعتدال جا گرفته است.
بخش ادبی شعر عشقری در حد پختگی و دارای حسن ذاتی می باشد که شاهد مثالهایی از اینگونه اشعار در دیوان صوفی فراوانست.
عمر خیال بستــــــــــــــــم یار آشنائیت را آخر به خاک بردم داغ جـــــدایت را
برخاک راه کردم دل پایمــــــــــــال نازت ای بی وفــــــــا ندانی قدر فدائیت را
بردی دل از بر من پامــــــــــال ناز کردی ای دلربا بنازم این دلــــــــربائیت را
کاکل ربوده ایمان چشم تو جــــان و دل را دیگر چه آرم آخر مـن رونمائیت را
خوش آن شبی که جانا در خواب ناز باشی برچشم خود بمـــــالم پای حنائیت را
داغ شب حنایت ناســــــــــور گشته در دل زانرو کـــه من ندیدم ایام شاهیت را
شمشاد قامتان را بسیار سیر کــــــــــــردم در سرو هم ندیدم جــــانا رسائیت را
ای شاه خوبرویان حـــــــاکم شدی مبارک شکر خـــدا که دیدم فرمانروایت را
ای رشک ماه کنعان بــــودی اسیر زندان شـــکر خدا که دیدم روز رهائیت را
بیخانمان نمودی بیچــــــــاره عشقری را
دیدیــــــــــم ای جفا جو خیلی کمائیت را
تا نازبوی خـــــط ز لبت سرکشیده است یک برهزار حسن تو جوهر کشیده است
تابرسرت کلاه نظامــــــــــــی نهاده یی سروقد تو جلوه دیگر کشــــــــــیده است
حسنت برای سیر و تمــــاشای خویشتن آیینه را زجیــــــــــب سکندر کشیده است
رحمی بکن که پهلویم از فــرط لاغری برخاک آستان تو مســـــــطر کشیده است
آنشوخ میرزای من از بی ترحمــــــــی نام مرا ز صفحه دفتـــــــــر کشیده است
این سبزهً خطت بخدا خوشنمـــاتر است لعل لب تو جوهر شــــــــکر کشیده است
آزرده بی سبب شده اید ای سهـــی قدان
کی عشقری زناز شما سر کشیده است
به این تمکین که ساقی باده در پیمانه می ریزد رسد تا دور ما دیوار این میــــــــخانه میریزد
گرفتی چون پی مجنون زرسـوایی مرنج ایدل که دایم سنگ طفلان بر سر دیـــــوانه میریزد
بیاد شمع رخسار که می ســـــــوزد دل زارم که امشب برسرم از هر طرف پروانه میریزد
زلیخا گر برون آرد زدل آه پشیمـــــــــــــانی ز پای یوسف زندانیش زولانــــــــــــه میریزد
شــــــــود هرکس بکوه عشقبازی پیرو فرهاد بروز جــــان فشانی خون خود مردانه میریزد
رسانی برمــــن ای مشاط تا زنار خود سازم ززلف یار هـــــر تاری که وقت شانه میریزد
اگر سیم و زرعـــــــــالم بدست عشقری افتد
شــــب دعوت به پیش پای آن جانانه میریزد
مرا کشتی و مــجرم نام کردی گناه ناکرده ام اعــــــدام کردی
تو بودی مست و مغرورجوانی نسنــــجیدی و کار خام کردی
فرستادی بسوی غیر مـــکتوب نمیدانم چها ارقـــــــــام کردی
مـــــــرا دشنام دادی شاد گشتم زبس عمری بمن انعام کردی
تنزل شد ترقی یوسف مــــــن هزار آغاز را انجــــام کردی
اگر چه اول و آخر نــــــداری هــزار آغاز را انـــجام کردی
خریداری ترا پیـــــــدا نگردید دلت را عشقری لیلام کردی
نمودی عشقری تازه وضـویی
بخون خویش چار اندام کردی
دلم در شهر کــــابل بیقرار است به ترکــــــــستان گل سرخ مزار است
بکلبان عرب اخلاصمـــــــــــندم که سردار دو عــــــالم زان دیار است
روم چل یک بگردم دور روضه که شیر حضـــــــرت پروردگار است
نگشته هیچـــکس نومید زان در کـــــــــــــــرمهایش بعالم آشکار است
روانه شو دلا در ره نمـــــــانی که سرویس ها در آنسو رهسپار است
سگان آستان شــــــــــــاه مردان شـــــــــــــــود گر آشنایم افتخار است
بدست خواجه الوان گل دمـــیده گذشت ایام سرما نوبهــــــــــــار است
بود امــــــــروز روز جنده بالا بچار باغ سخی جـــان بیرو بار است
خــــــبر از کوتل سالنگ دارم که متر برف هـــزار اندر هزار است
برفتن عشـــــــــقری تعجیل باید
که یاران و رفیقان انتظار است
کلمات کلیدی:
