ب
بابا کُپَّک: گوژپشت
بابه : بابا
باجه: باجناق
باجه خانه: دستهء ارکستر نظامی و حکومتی
بادار: ارباب، سروَر
بادرنگ: خیار
بادمجان رومی : گوجه فرنگی
بادی : اتاق ماشین
بادیان: رازیانه
باسی: بیات، شب مانده
باطله دانی: سطل آشغال در اداره
بالاپوش: پالتو
بای: ثروتمند، بیگ
بایسکل: دوچرخه
بجول (پژول): قاب، استخوان مچ دست و پای گوسفند که با آن بازی
کنند و قمار نیز زنند
بحر : دریا
بحری : دریایی
بحریّه: ناوگان
بر آمدن : بیرون شدن
برِّ اعظم: قارّه
بربینه: گل شاه پسند
برج : ماه
برج برق: ترانس
بُرس: بروس، ماهوت پاک کن
برسات : باران تند هندی
برس دندان: مسواک
برفکوچ: بهمن
برفکویه: کولاک
برقی : مکانیک برق
برِک: ترمز
برنده: ایوان
بروت: سبیل
بروتی : سبیلو
بزکشی: مسابقه یی که دران اسب سواران بر سر ربودن بزی سبقت
گیرند و گلاویز نیز شوند
بس: اتوبوس
بقلاوه : باقلوا
بقّه: قورباغه
بکس: کیف، صندوق
بکلوریا : دیپلوم
بکلوریا پاس: دیپلومه
بلاک : بلوک
بلدیّه: شهرداری
بم: بمب
بمبیرک : شاپرک ، پروانه
بنجاره : خرّازی
بنجاره فروش : خرّازی فروش
بند: سدّ
بند پا : مچ پا
بند دست: مچ دست
بندل : بسته
بندی : زندانی
بندیخانه : زندان
بندیگری: حبس
بنگاله: (بنگله) کاخ، قصر، خانهء باشکوه
بنیان : زیرپوش، زیرپیراهنی
بو : فکل
بوتل : شیشه، بطری
بودنه : کرَّک، بلدرچین
بوجی: گونی
بور: بلوند
بوره : شکر
بورهء ارّه: خاک ارّه
بیاره: نهال فالیز
بیالوژی: زیست شناسی، بیولژی
بیجه : ساعت ( دو بیجه: ساعت دو) ـ
بیده : علوفهء خشک
بیر: آبجو
بیره : لثه
بیعانه: پیش پرداخت
بیگاه : 1.دیروقت 2. شام، غروب 3. فردا
بیلانس: بیلان، ترازنامه
بیوگرافی: زیستنامه، زندگی نامه
پ
پاچال: بیشخوانِِ دکان
پاراشوت : چتر نجات
پارچه: پاره آجُر
پارسل: بستهء پُستی
پارو: کود
پاک کردن: تمیز کردن
پاکی: تیغ ریش تراشی و سرتراشی
پالَک: اسفناج
پالیدن: جست و جو کردن
پالیز(فالیز): جالیز
پاو: ربع، چارک (چاریک) ـ
پایوازی: پاگشا، نخستین مهمانی به افتخار عروس
پاییدن: ماندن، اقامت کردن
پُت: پنهان
پَت: موی نرم و نازک و کوتاه، کُرک
پِت: آبله و قرمزی پوست بر اثر حسّاسیت
پترول: بنزین
پتره: بند چینیِ شکسته (در هرات:برش)ـ
بابا کُپَّک: گوژپشت
بابه : بابا
باجه: باجناق
باجه خانه: دستهء ارکستر نظامی و حکومتی
بادار: ارباب، سروَر
بادرنگ: خیار
بادمجان رومی : گوجه فرنگی
بادی : اتاق ماشین
بادیان: رازیانه
باسی: بیات، شب مانده
باطله دانی: سطل آشغال در اداره
بالاپوش: پالتو
بای: ثروتمند، بیگ
بایسکل: دوچرخه
بجول (پژول): قاب، استخوان مچ دست و پای گوسفند که با آن بازی
کنند و قمار نیز زنند
بحر : دریا
بحری : دریایی
بحریّه: ناوگان
بر آمدن : بیرون شدن
برِّ اعظم: قارّه
بربینه: گل شاه پسند
برج : ماه
برج برق: ترانس
بُرس: بروس، ماهوت پاک کن
برسات : باران تند هندی
برس دندان: مسواک
برفکوچ: بهمن
برفکویه: کولاک
برقی : مکانیک برق
برِک: ترمز
برنده: ایوان
بروت: سبیل
بروتی : سبیلو
بزکشی: مسابقه یی که دران اسب سواران بر سر ربودن بزی سبقت
گیرند و گلاویز نیز شوند
بس: اتوبوس
بقلاوه : باقلوا
بقّه: قورباغه
بکس: کیف، صندوق
بکلوریا : دیپلوم
بکلوریا پاس: دیپلومه
بلاک : بلوک
بلدیّه: شهرداری
بم: بمب
بمبیرک : شاپرک ، پروانه
بنجاره : خرّازی
بنجاره فروش : خرّازی فروش
بند: سدّ
بند پا : مچ پا
بند دست: مچ دست
بندل : بسته
بندی : زندانی
بندیخانه : زندان
بندیگری: حبس
بنگاله: (بنگله) کاخ، قصر، خانهء باشکوه
بنیان : زیرپوش، زیرپیراهنی
بو : فکل
بوتل : شیشه، بطری
بودنه : کرَّک، بلدرچین
بوجی: گونی
بور: بلوند
بوره : شکر
بورهء ارّه: خاک ارّه
بیاره: نهال فالیز
بیالوژی: زیست شناسی، بیولژی
بیجه : ساعت ( دو بیجه: ساعت دو) ـ
بیده : علوفهء خشک
بیر: آبجو
بیره : لثه
بیعانه: پیش پرداخت
بیگاه : 1.دیروقت 2. شام، غروب 3. فردا
بیلانس: بیلان، ترازنامه
بیوگرافی: زیستنامه، زندگی نامه
پ
پاچال: بیشخوانِِ دکان
پاراشوت : چتر نجات
پارچه: پاره آجُر
پارسل: بستهء پُستی
پارو: کود
پاک کردن: تمیز کردن
پاکی: تیغ ریش تراشی و سرتراشی
پالَک: اسفناج
پالیدن: جست و جو کردن
پالیز(فالیز): جالیز
پاو: ربع، چارک (چاریک) ـ
پایوازی: پاگشا، نخستین مهمانی به افتخار عروس
پاییدن: ماندن، اقامت کردن
پُت: پنهان
پَت: موی نرم و نازک و کوتاه، کُرک
پِت: آبله و قرمزی پوست بر اثر حسّاسیت
پترول: بنزین
پتره: بند چینیِ شکسته (در هرات:برش)ـ
پتره گر: بندزن، پیشه وری که چینی شکسته را با بند فلزی مرمت می کند( در هرات :برشی)ـ
پََتَک: ظرفِ دردار مانند دبّه
پتلون: شلوار
پتونی: گل اطلسی
پته: 1.نشانی، آدرس 2. بلّهء زینه
پتهء ترازو: کفهء ترازو
پخته: پنبه
پَخچ: کوتاه
پَخسه: گِل
پخسه یی: گلی
پراته: نوعی نان شیرینی نازک مانند گوش بره یا گوش فیل
پُرزه: لوازم یدکی
پُرزه فروش: فروشندهء لوازم یدکی
پرِس: فشار
پرغاز: صرع ، تشنّج
پروپاگند: تبلیغات
پروف: نمونهء چاپی
پروفخوانی: نمونه خوانی
پروگرام: برنامه
پُز: ژِست
پُز گرفتن: قیافه گرفتن
پس شبی: سحری ماه رمضان
پُسته: پُست
پُسته رسان: نامه رسان، پسنچی
پَس کُرکی: آخرین و کوچک ترین فرزند، ته تغاری (هرات:ته غالی)ـ
پُشتاره: کوله بار
پشتی: 1. متکا 2. کباب ششلیک
پِشک: 1. قرعه 2. سربازی خدمت نظام وظیفه
پشکی: سرباز
پِشَک: گربه
پشه خانه: درخت نارون
پَکو: نوعی کلاه پنجشیری
پکَوره: نوعی خوراک سیب زمینی سرخ شده در روغن
پگاه: بامداد
پلاستر: 1. چسب زخم 2. روکار داخلی دیوار
پلاخمان: فلاخن
پلان: برنامه
پَلِ ریش: تیغ ریش تراشی
پَمپ: تلمبه
پندکی: بقچه
پنداندن: بزرگ نشان دادن پرباد کردن
پُندیدن: ورم کردن، باد کردن، پرباد شدن
پنسل پاک: مداد پاک کن ، پاک کن
پنسل تراش: مداد تراش، تراش
پنجره: روزنه
پنجه: چنگال
پوچاق: پوست خربزه
پوره (پُرّه): کامل
پوست بکس: صندوق پُستی
پوهنتون: دانشگاه
پوهنحئی (پوهنزی): دانشکده
پهره(پَیره): کشیک
پهلوفَیل: رفیق بغل دستی
پیاده: پیش خدمت
پیاده خانه: اتاق همکف و جدا از ساختمان اصلی
پیاله: فنجان
پیاوه: اشکنه
پیتاو: محلّ تابش آفتاب
پیچکاری: 1. آمپول 2. تزریق
پیچه سفید: گیس سفید
پیداوار: فراورده
پیزار: کفش
پیغله: دوشیزه
پیلوت: خلبان
پیله: غوزهء ابریشم
پیله وری: صنعت تولید ابریشم، تربیت کرم ابریشم
پََتَک: ظرفِ دردار مانند دبّه
پتلون: شلوار
پتونی: گل اطلسی
پته: 1.نشانی، آدرس 2. بلّهء زینه
پتهء ترازو: کفهء ترازو
پخته: پنبه
پَخچ: کوتاه
پَخسه: گِل
پخسه یی: گلی
پراته: نوعی نان شیرینی نازک مانند گوش بره یا گوش فیل
پُرزه: لوازم یدکی
پُرزه فروش: فروشندهء لوازم یدکی
پرِس: فشار
پرغاز: صرع ، تشنّج
پروپاگند: تبلیغات
پروف: نمونهء چاپی
پروفخوانی: نمونه خوانی
پروگرام: برنامه
پُز: ژِست
پُز گرفتن: قیافه گرفتن
پس شبی: سحری ماه رمضان
پُسته: پُست
پُسته رسان: نامه رسان، پسنچی
پَس کُرکی: آخرین و کوچک ترین فرزند، ته تغاری (هرات:ته غالی)ـ
پُشتاره: کوله بار
پشتی: 1. متکا 2. کباب ششلیک
پِشک: 1. قرعه 2. سربازی خدمت نظام وظیفه
پشکی: سرباز
پِشَک: گربه
پشه خانه: درخت نارون
پَکو: نوعی کلاه پنجشیری
پکَوره: نوعی خوراک سیب زمینی سرخ شده در روغن
پگاه: بامداد
پلاستر: 1. چسب زخم 2. روکار داخلی دیوار
پلاخمان: فلاخن
پلان: برنامه
پَلِ ریش: تیغ ریش تراشی
پَمپ: تلمبه
پندکی: بقچه
پنداندن: بزرگ نشان دادن پرباد کردن
پُندیدن: ورم کردن، باد کردن، پرباد شدن
پنسل پاک: مداد پاک کن ، پاک کن
پنسل تراش: مداد تراش، تراش
پنجره: روزنه
پنجه: چنگال
پوچاق: پوست خربزه
پوره (پُرّه): کامل
پوست بکس: صندوق پُستی
پوهنتون: دانشگاه
پوهنحئی (پوهنزی): دانشکده
پهره(پَیره): کشیک
پهلوفَیل: رفیق بغل دستی
پیاده: پیش خدمت
پیاده خانه: اتاق همکف و جدا از ساختمان اصلی
پیاله: فنجان
پیاوه: اشکنه
پیتاو: محلّ تابش آفتاب
پیچکاری: 1. آمپول 2. تزریق
پیچه سفید: گیس سفید
پیداوار: فراورده
پیزار: کفش
پیغله: دوشیزه
پیلوت: خلبان
پیله: غوزهء ابریشم
پیله وری: صنعت تولید ابریشم، تربیت کرم ابریشم
کلمات کلیدی:
