سیاهچاله سیر نشدنی و آخرین فریاد یک ستاره
دانشمندان موسسه فیزیک فرا زمینی ماکس پلانک آلمان با استفاده از داده های دریافتی از تلسکوپ دیجیتالی آخرین جیغ مرگ یک ستاره در حال بلعیده شدن را ردیابی کردند.
در یک کهکشان دور دست ، یک ستاره که در اطراف یک سیاهچاله غول آسا چرخش می کرد با سرگردان شدن به سوی این هیولا خیلی به آن نزدیک شد. نتیجه این سرگردانی از هم پاشیده شدن ستاره بود. اما این ستاره قبل از بلعیده شدن آخرین فریاد خود را بصورت فورانی از نور گسیل کرد و این فریاد به آرامی در پهنه کهکشان طنین انداخت. ستاره شناسان این فریاد ضعیف را دریافت و با استفاده از آن هسته کهکشانی که فریاد از آن منشا گرفته بود را نقشه برداری کردند.
اصلا نباید تصور کرد که این سناریو بخشی از یک رمان علمی تخیلی است. گروهی از ستاره شناسان با استفاده از رصدهای دقیق تلسکوپ "نقشه برداری دیجیتالی آسمان (SDSS) " این واقعه نادر و دراماتیک را کشف کردند که جزئیات مربوط به آن در نسخه ماه مه (اردیبهشت) Astrophysical Journal Letters بچاپ رسیده است.
این گروه هنوز در حال رصد این "پژواک نور" هستند و برای نخستین بار یکی از این اتفاقات را می توان با جزئیات کامل مشاهده کرد. این تحقیق می تواند به دانشمندان کمک کند تا مناطق مختلف کهکشان را مورد کاوش قرار دهند.
در حال حاضر این "پژواک نور" در میان کهکشان SDSSJ0952+2143 جریان دارد. این ستاره نگون بخت که در اطراف سیاهچاله می چرخید توسط یک ستاره دیگر که با آن بر هم کنش داشت به خارج از مسیر چرخش خود "هل" داده شد. سپس به سمت هیولا سرگردان و در نتیجه جاذبه سیاهچاله از هم پاشیده شد. اما قبل از اینکه مواد ستاره ای به درون صفحه تجمع کشیده شوند ، این مواد یک انفجار از پرتو ی پر انرژی را ایجاد کردند.
سرپرست این گروه می گوید" این انتشار ناگهانی نور مانند انداختن "چوب خشک" بر روی آتش زیر خاکستر است. تصور کنید که یک آتش تقریبا خاموش است و بنابراین نور زیادی در اطراف آن نیست و شما نمی توانید پیرامون خودتان را تشخیص بدهید. این تصویر مانند هسته یک کهکشان معمولی است. اگر شما مقداری چوب بر روی آتش بریزید خیلی زود روشن می شود و می توانید محیط را بخوبی ببینید. به همین شکل ، ما هم یک ستاره را مشاهده کردیم که به درون سیاهچاله انداخته شد : مانند انداختن یک تکه چوب بر روی آتش.
درست مانند آتش که افراد دورتادور آن و درختهای زمینه را روشن می کند ، این انفجار به مناطقی از این کهکشان برخورد و آنها را روشن کرد. اما وسعت کهکشان باعث تاثیر "تاخیر زمان" شد. بدین معنی که نور به زمان زیادی نیاز دارد تا از میان هسته کهکشان طی کند. و زمانیکه نور به ناحیه خاصی از کهکشان می رسد ، گاز آن ناحیه بصورت موقت ولی با روشنائی زیاد می درخشد و دوباره کم رنگ و خاموش می شود.
تصور می شود نوری که این گروه از دانشمندان در حال دنبال کردن آن هستند در سال 2004 شروع شده باشد یعنی زمانیکه تلسکوپ SDSS بطور روزمره در حال تصویربرداری و قرائت طیفهائی از پرتوهای این کهکشان و هزاران کهکشان دیگر بود.
فرشید کریمی
کلمات کلیدی:
