افغانستان کشوری است در آسیای میانه ، دارای 34 ولایت ( استان ) و 398
ولسوالی ( شهرستان ) و مراکز ولایات ، که پایتخت آن کابل می باشد . (از سال 1154
خورشیدی _ 1775 م _ تا کنون ) .
مساحت آن در حدود 653000 کیلو متر مربع (چهل یکم در جهان و
یازدهم در قاره آسیا ) ، حداکثر طول آن از شرقی ترین نقطه تا غربی ترین نقطه جنوبی
آن 912 کیلومتر و جمعیت آن بالغ بر 22.6 میلیون نفر می باشد .
هر گاه به تاریخ افغانستان نظری بیاندازیم ، افغانستان پنجمین کانون تمدن
انسانی بعد از مدنیت های بین النهرین ،سرزمین کلده مصر ، سواحل شرقی مدیترانه ،
فلسطین وچین محسوب شده وازدومدنیت هند و یونان روم ، سبقت تاریخی دارد .
افغانستان دارای موقعیت مناسب جغرافیایی و اهمیت سوق الجیشی
(استراتژیکی) درطول تاریخ
خود بوده ونقش بارزی را درحیات سیاسی وانکشاف فرهنگ آسیای
میانه بازی نموده است ،
وازلحاظ موقف جغرافیایی ، حیثیت چهار راهی را میان شهرهای
باعظمت وپیشرفته ی دنیای قدیم
وقرون وسطی دارا بوده ونخستین کانون تمدن درآسیای میانه
محسوب می شود.
افغانستان در طول تاریخ به نام های آریانا، خراسان و اکنون
به نام جمهوری اسلامی افغانستان
یاد می شود که واژه ی افغانستان به عنوان
نام یک کشور در سال 1302 خورشیدی (1923 م )
در قانون اساسی امان ا… شاه به تصویب رسید .
کشور افغانستان در بین ´30 °29 و´40 °38 عرض البلد شمالی و
در بین ´31 °60 و ´00 °57 طول البلد شرقی قرار داشته و همچون اغلب کشورهای آسیای
میانه محصور در کوهستانها و خشکی ها است.
قسمت های شمال وشرق
آن را سلسله جبال آسیای مرکزی وقسمت جنوب غربی آن را دشتها وجلگه ها تشکیل داده
است .قسسمت های مرکزی وشرقی کشور کوهستانی بوده
که تقریبا ?/? حصه ی کشور را در
برمی گیرد .
قله ی نوشاخ در ولایت بدخشان باداشتن 7485 متر ارتفاع از سطح دریا ،
بلندترین نقطه وخم آب (آمو دریا ) در شمال با داشتن 259 متر
ارتفاع از سطح دریا، پست ترین نقطه در
کشور می باشد .
سلسله کوهای هندوکوش ، تیر بند ترکستان ، فیروز کوه (یا
سفید کوه ) کوه بابا، کوه پامیر ،کوه واخان سپین غر و تورغر (سیاه کوه ) از جمله کوه های مشهور
افغانستان است .
طویل ترین رود افغانستان هلمند (هیرمند ) است که از کوه های
یغمان در غرب کابل سر چشمه گرفته و 1400 کیلو متر طول دارد و در جنوب غربی
افغانستان قسمت کمی از مرز مشترک ایران و افغانستان را تشکیل می دهد که بهترین
منبع تامین آب دریاجه های سیستان و
بلوچستان و اراضی شمالی آن است .
از جمله مشهورترین رودهای افغانستان می توان به رود هلمند ،
رود هریرود ، رود کابل ، رود آمو (جیحون ) و رود پنجشیر اشاره کرد .
جهیل (دریاچه ) های معروف کشور عبارت اند از:
هامون هلمند ، هامون پوزک و هامون صابری درجنوب غرب
افغانستان ، بندامیر در بامیان ، جهیل زرکول ، جهیل چقمقتین و جهیل شیوا درشمال
شرق افغانستان .
( جهیل زرکول18
کیلو متر سر حد مشترک با تاجیکستان دارد .)
اقلیم افغانستان صحرایی بوده و فرق بین شب و روز خیلی زیاد
می باشد .
بالاترین درجه حرارت تا به حال 15+ درجه ی سانتی گراد در
شهر زرنج ولایت نیمروز وپایین ترین آن 52- درجه ی سانتی گراد در ولسوالی شهرک
ولایت غور ثبت گردیده است .
ازمنابع طبیعی کشور می توان به گاز طبیعی ، نفت ، زغال سنگ
، مس ، کرو میت ، طلق ( نوعی کانی شفاف به رنگهای سفید و سبز و خاکستری ) ، سولفات
باریم ،
گوگرد ، سرب ، روی ، آهن ، نمک طعام ، سنگهای قیمتی (
بزرگترین معادن لاجورد در ولایت بدخشان می باشد ) و اورانیوم و… اشاره کرد .
افغانستان از نظر محیط زیست بسیار متنوع بوده ولی با مشکلات
جدی وخطرناکی رو به رو است .
قطع درختان جنگی توست قاچاقچیان و انتقال چوب درختان به کشور های همسایه و عمدتا پاکستان باعث
نابودی بیش از 70 درصد جنگلهای کشور تا سال 2009 شد .
شاید مهمترین مشکل زیست محیطی افغانستان خطر نابودی
جانورانی مانند پلنگ برفی ، بزهای کوهی ، سمور ، غزال های وحشی ، قوچ و… باشد. این حیوانات بیشتر برای استفاده از
پوستشان کشته می شوند.
از شاخص ترین محدودیت زیست محیطی کشور می توان به محدودیت
در دسترسی به منابع آب(مصرف کشاورزی و
آشامیدنی )، چرای بیش از حد دام ها ، آلودگی هوا وآب ، عدم دسترسی به آب های آزاد
و… اشاره کرد.تقریبا در افغانستان سامانه ی دفع زباله به روش مدرن وجود ندارد.
از پیشامدهای طبیعی معمول افغانستان هم می توان به زمین
لرزه های فراوان (در میان کوه های هندوکش ) ، سیل و خشکسالی اشاره کرد .
افغانستان در حدود 5819 کیلو متر مرز مشترک با کشورهای
همسایه ی خود دارد که این مرزهای مشترک به قرار زیر است :
_ مرز مشترک با ایران (با ختر ) : 925 کیلو متر
_ مرز مشترک با ترکمنستان (شمال ) : 874 کیلو متر
_ مرز مشترک با ازبکستان (شمال ) : 145 کیلو متر
_ مرز مشترک با تاجیکستان (شمال ): 1367 کیلو متر
_ مرز مشترک با چین ( شمال خاور ) : 96 کیلو متر
_ مرز مشترک با جامو وکشمیر ( جنوب خاور ) : 102 کیلو متر
_ مرز مشترک با پاکستان ( جنوب ) : 2310 کیلو متر
کلمات کلیدی: