لوکاس راهب به همراه شاگردش از دهی می گذشت . پیرمردی از او پرسید : ای قدیس، چگونه به خدا برسم؟ پندها: چگونه به اعتدال برسیم؟
لوکاس پاسخ داد:خوش بگذران و با شادی ات خدا را نیایش کن و به راه خود ادامه دادند.
کمی بعد به مرد جوانی برخوردند.
مرد جوان پرسید: چه کنم تا به خدا برسم ؟
لوکاس گفت: زیاد خوش گذرانی نکن.
وقتی جوان رفت، شاگرد از استاد پرسید: بالخره معلوم نشد که باید خوش بگذرانیم یا نه ؟!
لوکاس پاسخ داد: سیر و سلوک روحانی مثل گذشتن از یک پل بدون نرده است که روی یک دره کشیده شده باشد . اگر کسی بیش از حد به سمت راست کشیده شده باشد می گویم به طرف چپ برود و اگر بیش از حد به طرف چپ گرایش داشته باشد، می گویم به سمت راست برود . این باعث می شود از راه منحرف نشویم و در دره سقوط نکنیم .
در زمینه عبادت و بندگی خداوند متعال اعتدال لازم است. اگر چه هیچ تلاشی نمی تواند حق عبودیت و بندگی را آنچنان که شایسته خداوند است ادا کند، ولی نباید شخص مسلمان به گونهای باشد که در برخی از مقاطع زندگی، همه نیرویش را صرف عبادت کند و در مقاطع دیگر اصلاْ حال و حوصله و رمقی برای عبادت نداشته باشد.
پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمود:«این دین محکم و متین است. پس با ملایمت در آن درآیید و عبادت خدا را بر بندگان خدا با کراهت تحمیل نکنید که در این صورت مانند سوار درماندهای هستید که نه مسافت را پیموده و نه مرکبی به جا گذاشته است.»
افراط و زیاده روی در عبادت موجب خستگی روح و بی رغبتی نسبت به عبادت و گریز از آن می شود. امام صادق علیه السلام در روایتی، داستان مسلمانی که همسایه مسیحی خویش را مسلمان کرد ولی بر اثر وادارکردن او به عبادتهای سنگین، یک شبه او را از دین خارج ساخت، بیان فرموده است.
مهم مداومت بر عبادت است، اگر چه مقدارش کم باشد.
در روایت است که کار ِکم ولی پیوسته از کار ِزیاد ولی ملالآفرین بهتر است. در عرفان نظری نیز یکی از شرایط سیر و سلوک و رسیدن به خدا، رفق و مدارا معرفی شده است، که معنای خلاصهاش این است که سالک نباید در مقطعی تمام توان و انژری خود را صرف ذکر و ورد و عبادت کند و در مقاطع دیگر خسته و بی رمق باشد و هنوز به سر منزل مقصود نرسیده، از ادامه سفر باز بماند،و حتی نسبت به سیر و سلوک بدبین و بیاعتقاد و بیعلاقه شود.
رهرو آن نیست که گه تند و گهی خسته رود / رهرو آن است آهسته و پیوسته رود
سه شخص به خانه های زنان پیامبر صلی الله علیه وسلم آمده از عبادت پیامبر صلی الله علیه وسلم پرسش نمودند. چون بر ایشان گفته شد، گویا آنرا کم شمرده گفتند: ما با پیامبر صلی الله علیه وسلم چه مناسبتی داریم، در حالیکه گذشته و آینده شان بخشیده شده؟
یکی از ایشان گفت: من همیشه در تمام عمر تمام شب را نماز می گزارم.
دیگری گفت: من تمام عمر روزه میگیرم و سومی گفت: من از زنها دوری گزیده و هرگز ازدواج نمی کنم.
رسول الله صلی الله علیه وسلم آمده فرمود: شما همان کسانی هستیدکه چنین و چنان گفتید؟ اما بخدا سوگند که من از همهء شما از خدا بیشتر ترسیده، و از همهء شما پرهیزگارترم. و من هم روزه می گیرم و هم نمی گیرم و نماز می خوانم و خواب هم می شوم و زنان را به نکاح میگیرم، و کسیکه از سنت و طریقهء من اعراض کند از من نیست.
از نظر امیرمؤمنان علی(ع) انسان می بایست زندگی خود را در طول روز به سه قسمت مساوی بخش کند، یک سوم را به عبادت، یک سوم را به کار و کوشش و یک سوم دیگر را به خواب و آرامش اختصاص دهد. این گونه است که زندگی معتدل و میانه ای خواهد داشت
کلمات کلیدی: