بحران اتمی ایران و رفتار روسیه

روسیه می‌گوید از حق ایران برای دستیابی به انرژی اتمی حمایت می‌کند ولی ایران مجهز به سلاح اتمی را نمی‌پذیرد. براین اساس خواستار همکاری ایران با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی با هدف شفاف‌سازی کامل برنامه‌های اتمی‌ این کشور است. در عین روسیه نیز همانند آمریکا و اروپا، خواهان توقف غنی‌سازی اورانیوم از سوی ایران است.

Bildunterschrift: Gro?ansicht des Bildes mit der Bildunterschrift:  روسیه در پرونده هسته‌ای ایران نیز یک پای اصلی ماجراست.  روسیه تا به‌حال برغم مخالفت‌های لفظی با ارجاع پرونده‌ی اتمی ایران به شورای امنیت و نیز قطعنامه‌های صادر شده علیه ایران از سوی این نهاد، در نهایت در همه‌ی این موارد در کنار آمریکا و اروپا ایستاده است. مسکو با وجود برخورداری از حق وتو، از این امکان به سود ایران، آنچنانکه حکومت ایران انتظار داشت، استفاده نکرده است.

به‌نظر برخی‌ها حتی مخالفت روسیه با استفاده از زور برای حل بحران اتمی ایران نیز از قوت و قدرت کافی برخوردار نیست. بدبینانه‌ترین ارزیابی در محافل سیاسی ایران این است که روسیه سود خود را در انزوای ایران و کشمکش دائمی حکومت ایران با جهان خارج می‌بیند. یک ایران بزرگ، برخوردار از سیاست‌های داخلی و خارجی معقول و متعادل، نه تنها طعمه‌ی مناسبی برای روسیه نیست، بلکه رقیب منطقه‌ای آن نیز هست.

چنین ارزیابی از سیاست روسیه در برابر ایران در میان تحلیلگران خارجی نیز وجود دارد. روزنامه‌ی «اینترنشنال هرالد تریبیون» همین یک هفته پیش نوشت: «حتی اگر آمریکا به ایران حمله کرده و برنامه هسته‌ای این کشور را نابود کند برای روسیه اشکالی ندارد، چرا که قیمت نفت و گاز این کشور به شدت افزایش یافته و علاوه بر آن روسیه به پیمانکار اصلی بازسازی تجهیزات هسته‌ای ایران تبدیل خواهد شد. در حالی که آمریکا در عراق دست و پا می‌زند و با یک بحران مالی روبروست، روسیه مساله ایران را حفره‌ای استراتژیک برای دستیابی به یک جایگاه جدید جهانی می‌بیند.»

بدبینی نسبت به سیاست‌های روسیه در محافل حکومتی ایران نیز بسیار جدی است، هر چند بنا به مصلحت امکان بروز نمی‌یابد. حکومت ایران نیز روسیه را یک شریک قابل اعتماد نمی‌داند و متوجه سوء‌استفاده‌ی روسیه از بحران در مناسبات ایران و غرب هست، با همه‌ی اینها اما، این مناسبات برای کشوری منزوی و زیر فشار همچون ایران بسیار مهم است. به همین سیاق نیز سفر پوتین به تهران خالی از فایده نیست، حتی اگر هیچ دستاوردی در مناقشه‌هایی نظیر نظام حقوقی دریای خزر و یا نیروگاه بوشهر نداشته باشد.

مختصر آنکه، سطح و کیفیت مناسبات کنونی ایران و روسیه، مناسبات دو کشور در شرایط عادی نیست و بسیاری معتقدند که این «دو دوزه بازی» روسیه همچنان ادامه خواهد یافت. اما شاید تفسیر درست ماجرا این باشد که روسیه نیز نگران روابط خود با غرب است و مایل نیست مناسباتش با تهران خللی بر آن وارد کند.