آزادی بیان از نظر اسلام

آیات قرآنی،احادیث نبوی و سیره نظری و عملی پیشوایــــــــــان دین این حقیقت را میرساند که اظهار و عرضه افکار و عقاید گوناگــــون در جامعه در تفکر و بینش اسلامی برای عموم آزاد است و همـــــــه افراد میتوانند در انتقال افکار و اندیشه های خویش به دیــــــگران از طرق مختلف افزارهای گفتاری و شنیداری ، دیداری و نوشـــتاری و هر آنچه انتقال پیام و اندیشه ها توسط ان ممکن است آزاد باشـــــــند.

خداوند در قرآن شریف میفرماید .

وما ارسلناک بالحق بشیرا" و نذیرا" و لا تسئلواعن اصحاب الجحــیم

از آیه مبارکه بالا بر می آ ید که خداوند (ج) به پیغمبر گرامی خویش میفرماید که وظیفه تو امربه معروف و نهی از منکر است و از تــــو در مورد اصحاب دوزخ پرسیده نمی شود یعنی اینکه جبر در انتخاب نیست بلکه همه درانتخاب آزاد اند.

درجای دیگر میفرماید :

والذین اجتنبو الطاغوت ان یعبدوها و انابواالی الله لهم الـــــــــــبشری فبشرعبــــــــادالذین یســـــــــــتمعون القول فیتــــــبعون احســـــــــــنه

بطور واضح و اشکاراین آیه می رساند که آزاد اندیشی و حق اظـهار و بیان و طرح آرای مختلف راه صواب است و ازطرف دیـــــگر در مورد ویژگی های بندگانش چنین میفرماید که انها به سخنان این و ان بدون در نظر گرفتن گوینده و خصوصیات دیگر گوش فرامیدهـــند و  بنابه نیروی عقل و خرد بهترین آنرا انتخاب می نمایند .

دین مقدس اسلام به دلیل برخورداری از منطق نیرومند نه تــــــــــنها پیروان خود را از مطالعه و بررسی سخنان دیگران نهی نکرده بـلکه بندگان راستین خداوند را کسانی میداند که اهل تحقیق و انـــدیشه بوده و بدون چون و چرا تسلیم نمی شوند و نه هر وســــــــوسه ای را می پذیرند به اراء و عقاید مخــــــتلف گوش داده ، و پس ازان به دور از هــر گونه تعصب و لجاجت به انتخاب بهــــــــترین رای مبادرت می ورزنــد و این به گــــزینی جزء درپرتو امکان عرضه تـــــــمام آراء میسرنیست .

بنا" تشخیص و انتخاب قول احسن زمانی میسراست که دیــــدگاههای مخـتلف ابراز شود والا پـــــــــــــــیروی از قول احسن مقهوم ندارد .

شیوه وروش پیغمبر اسلام نسبت به یــــاران و ا صحابش و هم نسبت به مخالفان، اعطای آزادی در بیـــان آراء بود ، با اصحاب در مسایل حکومتی و اجتــــماعی مشوره میکرد،چه بسا به آرای آنان عمل مینمود و با مخالفان در مسایل گوناگــــون اعتقادی گفتگووآنان با حفظ مواضـــع خود با پیامبر و پیشوایان دین به گفتگو می پرداختند .

آیه شریفه : ادعــو الی سبــــــیل ربــک بالحکـــــــــمه والمــــــوعظه الحســـنه وجـــــــادلهـــــم  باللـــــــــــــتی هی احســــــــــــــــــــــــــن

 بیانگر سه راهکار جهت تبلیغ دین مبین اســــــلام است کـــــه آزادی بیان را میرساند.  

دعوت به حکمت: این روش مخصوص دانشمندان و اندیشوران است که دعوت آنان به سوی حق بایــــــــد با استــــفاده از منطق صحیح و استدلالهای منطقی و بیدار ساختن عــــقلهای خفته آنان صورت پذیرد راهکار دوم برای دعوت به اسلام اســــــتفاده از اندرزهای نیـــکو و استفاده از عواطف انسان است زیرا موعظه و انـــــــدرز بیشتر جنبه عاطـــــــفی دارد و این شــــــــــــیوه برای اکـــــــثریت مـردم است .

 در حقیقت حکمت بعد عقلی وموعظه از بعد عاطفی  وجود انــــسان استفاده می کند .

سومین راهکار دعوت به اسلام مجادله و مناظره است و این شــــیوه مخصوص کسانی است که ذهن انها قبلا" از مسایل نادرستی انباشـته شده و بـــاید از طریق مناظره ذهن شانرا خالی کرد تا آماده گی برای پذیرش حق پیدا کند ، این سه راهکار، به خصوص جــــــدال مستلزم آزادی اظهار عقیده است .

 دیده می شود که اسلام برآزاد زیستن و آزاد اندیشی انسانها تکــــــیه نموده اما از آنجائیکه آزادی ها همه در درون جامعه تجلی می یابد و جامعه هم دارای یک سلسله نظام های ارزشی برخاسته از فرهنـــگ معیین ان جامعه است . از اینرو سازماندهی سیاسی واجــــــــــتماعی برجامعــه تابع ملاحظات و مصـــالحی است که نظام فرهنـــــــگی و ارزشی آن جامعه تعیین می کند . بنــــــــابرین تفسیر و تطبیق آزادی بستگی به نظام فرهنگی و ارزشی آن جامعه دارد . بنا" آزادی ها در هرجامعه می بایست بــــا نظام های فرهنگی ، اعتقادی و اخلاقی ان جامعه متناسب باشد .