ضرب المثل های فارسی و آیات قرآنی

 1-    کبوتر با کبوتر باز با باز        کند همجنس با همجنس پرواز

الْخَبِیثَاتُ لِلْخَبِیثِینَ وَالْخَبِیثُونَ لِلْخَبِیثَاتِ وَالطَّیِّبَاتُ لِلطَّیِّبِینَ وَالطَّیِّبُونَ لِلطَّیِّبَاتِ(نور/26) زنهای ناپاک و زشتکار ، شایسته ی مردان ناپاکند و همچنین مردان ناپاک ، شایسته ی زنان ناپاکند . زنهای پاکدامن نیز، شایسته ی مردان پاکدامن ، و مردان پاکدامن ، شایسته ی زنان پاکدامنند .

2 -   هر چه کنی به خود کنی      گر همه خوب و بد کنی

إِنْ أَحْسَنتُمْ أَحْسَنتُمْ لِأَنفُسِکُمْ وَإِنْ أَسَأْتُمْ فَلَهَا (اسراء/7) اگر احسان و خوبی کنید ، به خودتان خوبی کرده اید و اگر بدی کنید ، به خود بدی کرده اید .

3-   چو ایزد ببندد ز حکمت دری     به رحمت گشاید در دیگری  

مَا نَنسَخْ مِنْ آیَةٍ أَوْ نُنسِهَا نَأْتِ بِخَیْرٍ مِّنْهَا أَوْ مِثْلِهَا (بقره /106) هر آیه ای را که منسوخ کنیم یا آن را متروک سازیم ، بهتر از آن یا مثل آن را می آوریم .

 4 - واعظان کین جلوه بر محراب و منبر می کنند

  چون به خلوت می روند آن کار دیگری می کنند

أَتَأْمُرُونَ النَّاسَ بِالْبِرِّ وَتَنسَوْنَ أَنفُسَکُمْ (بقره/44) آیا مردم را به خیر و نیکی سفارش می کنید و خودتان را فراموش می نمائید.

 5 -     مور همان به که نباشد پرش

      ویا این مثل :

      خدا خر را شناخت و شاخش نداد

      و همچنین :

    آن دو شاخ گاو اگر خر داشتی     یک شکم در آدمی نگذاشتی

وَلَوْ بَسَطَ اللَّهُ الرِّزْقَ لِعِبَادِهِ لَبَغَوْا فِی الْأَرْضِ (شوری /27) اگر خداوند دزقش را برای بندگانش زیاد کنند ، در زمین طغیانمی کنند .

 6 - جواب ابلهان خاموشی است

إِذَا خَاطَبَهُمُ الْجَاهِلُونَ قَالُوا سَلَاماً (فرقان /63) هنگامی که جاهلان آنها را مخاطب می سازند ، سلام می دهند .

 7 -  مزد آن گرفت جان برادر که کار کرد       

وَأَن لَّیْسَ لِلْإِنسَانِ إِلَّا مَا سَعَى (نجم /39) برای انسان جز آنچه که سعی کرده نخواهد بود .

 9 -    یار بی پرده از در و دیوار      در تجلی است یا اولی الابصار

فَأَیْنَمَا تُوَلُّواْ فَثَمَّ وَجْهُ اللّهِ إِنَّ اللّهَ وَاسِعٌ عَلِیمٌ (بقره /115) به هر طرف که روی بگردانید ، آنجا وجه الله است و روی به جانب خداست .

10- سحرخیز باش تا کامروا باشی

وَمِنَ اللَّیْلِ فَتَهَجَّدْ بِهِ نَافِلَةً لَّکَ عَسَى أَن یَبْعَثَکَ رَبُّکَ مَقَاماً مَّحْمُوداً (اسراء /79) قسمتی از شب بیداری کن و نافله به جا بیاور تا خداوند تو را به مقام محمود برساند .

11- چیست احسان ، را مکافات ای پسر ؟

      لطف و احسان و ثواب معتبر      

هَلْ جَزَاء الْإِحْسَانِ إِلَّا الْإِحْسَانُ (الرحمن /60) آیا پاداش احسان ، چیزی غیر از احسان است ؟

12- اندر پس هر گریه ، دو صد خنده مهیاست .

إِنَّ مَعَ الْعُسْرِ یُسْراً(شرح/6) با هر سختی ، آسانی است .

13- گله از هیچ کس نباید کرد          کز تن ماست آنچه بر تن ماست          

وَمَا أَصَابَکُم مِّن مُّصِیبَةٍ فَبِمَا کَسَبَتْ أَیْدِیکُمْ(شوری /30) هر مصیبت و گرفتاری که برایتان پیش می آید به دست خودتان ایجاد شده است .

14- با سیه دل چه سود گفتن وعظ       نرود میخ آهنین در سنگ      

أَأَنذَرْتَهُمْ أَمْ لَمْ تُنذِرْهُمْ لاَ یُؤْمِنُونَ (بقره/6) آنها را انذار دهی یا ندهی (فائده ندارد و ) آنها ایمان نمی آورند.

15- شکر نعمت ، نعمتت افزون کند       کفر ، نعمت از کفت بیرون کند    

لَئِن شَکَرْتُمْ لأَزِیدَنَّکُمْ وَلَئِن کَفَرْتُمْ إِنَّ عَذَابِی لَشَدِیدٌ(ابراهیم /7) اگر شکر کنید ، نعمتها را بر شما افزون می کنم و اگر کفران نعمت کنید عذاب من شدید است .

16- عیسی به دین خود و موسی به دین خود .

لَکُمْ دِینُکُمْ وَلِیَ دِینِ (کافرون /6) دین شما برای خودتان و دین من برای خودم .

17- الا یا ایها الساقی ادر کأساً وناولها        که عشق آسان نمود اول ولی افتاد و مشکلها

أَحَسِبَ النَّاسُ أَن یُتْرَکُوا أَن یَقُولُوا آمَنَّا وَهُمْ لَا یُفْتَنُونَ (عنکبوت/2) آیا مردم فکر می کنند همین که گفتند ایمان آوردیم ، رها می شوند و امتحان نمی گردند ؟

18- کسی کو به رَه ، بر کند ژرف چاه            سزد گر کند خویشتن را نگاه   

و یا               بد مکن که بدافتی          چَه مَکَن که خود افتی

(عنکبوت/2) نیرنگ بد ، فقط گریبانگیر اهلش می شود .

21- مخور هول ابلیس تا جان دهد         هر آنکس که دندان دهد نان دهد

وَمَا مِنْ دَابَّةٍ فِی الأرْضِ إِلا عَلَى اللَّهِ رِزْقُهَا وَیَعْلَمُ مُسْتَقَرَّهَا وَمُسْتَوْدَعَهَا کُلٌّ فِی کِتَابٍ مُبِینٍ (هود /6) هیچ جنبنده ای در زمین نیست مگر این که رزقش بر عهده خداوند است .

منبع : کتاب لطایف قرآنی  / کریمشاهی بید گلی

مسؤلیت مطالب مندرجه در این صفحه بر عهده نویسنده مقاله می باشد.