سفارش تبلیغ
صبا ویژن
آنکه را دانش نیست، هدایت نیست . [امام علی علیه السلام]
یادداشتها و برداشتها
 
خط
 
خط
دکتر بیژن باران دکتر بیژن باران

از 4 هزار سال پیش خط برای خوانش و نویسش به زبان اضافه شد. خط هم نقاشی اندیشه نمادی است. یعنی یک نشانه دال بر چیز دیگریست. در خط نویسش "دو" دال بر شمارش 2 شیی است. تجارت در پیدایش خط اولویت دارد. چنانکه در فلات با تجارت ضعیف، خط همیشه از همسایگان با تجارت قویتر قرض گرفته شده: میخی از شهرهای بین النهرین؛ آرامی از عبری فلسطین؛ یونانی از فینیقیهای لبنان؛ عربی از تجار مدینه و مکه؛ لاتین از تجار پرتغالی و انگلیسی در خلیج فارس.

 

مرحله بعد تجارت بین نواحی مختلف با زبانهای متفاوت و فراورده های محلی بود. با بسط تجارت، خط برای تهیه پیمانها، لیست اقلام، معاملات پیش از خرمن در مصر، لبنان، عراق و دیگر نواحی زمین با تولید اضافی برای بازرگانی پدید آمد. روشن است که ساختار خط منوط به ابزار نویسش بود. در ابتدا گل رس تر با چوب، سنگ با قلم فلزی، سفال با پر جوهری ابزار نویسش بودند.

 

در اینجا خط مانا بمدد حافظه خطاکار انسان آمد. سپس در مصر و چین از خمیر برخی گیاهان در 3500 سال پیش پاپیروس/ کاغذ تهیه شد که برای ارتباط و ثبت اسناد سریعتر، سبک تر، کوچکتر بود. در همین بازه زمانی مُهر سنگی، عقیق، سفالی، شیشه ای، فلزی هم بمثابه تعهد، به سندیت نوشتار بجای انگشتنگاری، اضافه شد.

 

با پیدایش خط و ابزار نویسش قصه نویسی در مراکز تمدن مانند رود نیل و بین النهرین مُد شد. این قصص حاوی شرح پدیده های آسمانی/ زمینی، روایت وقایع گذشته، اساطیر مربوط به نیاکان با استعداد و مهارت خارق العاده، شرح سفر به اقالیم دور بودند. این قصه ها در عین حال در برگیرنده کنجکاوی اعضای قبیله، پرسشهای جوانان، پاسخهای تخیلی

پیران هم بود؛ مواد تاریخی با اوضاع فعلی، آرزوهای آتی آمیخته شدند. در کتیبه بیستون داریوش اول از 2500 سال پیش، خط برابر دیپی و سپس در پارسی برابر دبیره بود.

 

نگهداری نسخ روایات شفاهی، با خط و ابزار نویسش، دایمی و استاندارد شدند. دیگر کمتر سلیقه راوی در اصل داستان دخل و تصرفهای بداهه ای می کرد که در ذهن برخی حضار شک به اصالت متن را باعث می شد. طومارهایی در رابطه با گذشته، آسمان، مردگان، نیاز به کنترل محیط برای باران، سیل، زلزله، رعد، برق، آتشفشان، امراض مسری، خشکسالی، اختلالات ارثی، روحی، فکری نوشته شدند.

 

با ترابری این طومارها، تجارت با همسایگان، سیاحت به اقالیم غریبه مسئله ترجمه از یک زبان به زبان دیگر مطرح شد. با پیدایش مراکز مدنی، افراد با استعداد چند زبانه پیدا شدند. وجود آنها برای امور مالی، دیوانی، دیپلماتیک، نظامی حاکمان گستره های وسیعی از قبایل با زبانهای گوناگون لازم شد. سوادآموزی هم مورد نیاز برای پیمانهای دیوانی و متون اعتقادی بود. برخی انسانهای پیرامونی/ مرزی هم 2 یا 3 زبانه شدند. نمونه: کردها در مرز باختری فلات، بجز زبان خود، زبان رایج در تهران و بغداد را تکلم می کنند.

 

زبان بخشی از فرهنگ بوده؛ تابع پروسه معیشت فرد در اجتماع است. سلطه یک زبان بخاطر معیشت در جامعه است؛ غالبا تعبدی نیست. روشن است که زبان تجریدی تقلیل گرا می باشد. نمونه: روستاییان در یک شهر دور از موطن خود زبان شهر را می آموزند؛ چون معیشت آنها به زبان جدید بستگی دارد. نمونه فارسی: این زبان ادبیات 2-3 هزار ساله به خطهای میخی، آرامی/ عبری، اوستایی، عربی/ فارسی، فانگلیش در اینترنت، لاتین در ترکیه، سریلیک مشتق از یونانی در تاجیکستان دارد.

 

در هزاره اول در فلات هُزوارش بر وزن گوارش به واژه ای انیرانی گفته میشد که با الفبای آرامیک در جمله فارسی می نوشتند؛ ولی بهنگام خوانش متن برابر آنرا بفارسی تلفظ می کردند. نمونه: ملکا، لخم بخط آرامیک نوشته میشد؛ شاه، گوشت خوانده می شد. در آثار این دوره 1200 هزوارش شمرده شده. خواننده بمدد حافظه نوشته را می خواند نه از روی نوشته.

 

شاید این عادت فرهنگی منجر به صامت نگاری در خط فارسی شد که مصوتها را ننوشته. بلکه خط کوتاهنویسی shorthand کلمات بوده؛ از حافظه کلمه را باید خواند و نوشت. نمونه: ملک 3-4 تلفظ معنیدار دارد که از ترکیب زیر، زبر، پیش با هر صامت در این کلمه تلفظ می شود.

 

یک دلیل برای وجود هزوارش، کاتبان آرامیک بودند که سواد آرامیک/ عبری داشتند؛ ولی اربابان آنها ایرانی با زبانهای مختلف بوده؛ لذا برای آنها ترجمه و تلفظ فارسی محلی بکار می بردند. دلیل دیگر تنوع زبانی در امپراتوری هخامنشی و ساسانی باعث می شد که واژه های استاندارد مرکزی در تخت جمشید و تیسفون در متون بکار برده؛ سپس در اقصا نقاط امپراتوری بزبان محلی ترجمه و تلفظ می شدند. هزوارش سنت خطی است نه عادت زبانی؛ با وامواژه فرق دارد. اکنون در فارسی رادیو بخط فارسی نوشته می شود؛ همین واژه غربی بهنگام خوانش رادیو تلفظ می شود.

 

گونه ای هزوارش در زبان فارسی اکنون مرسوم است. نمونه: Km، ُA نوشته می شود ولی با تلفظ فارسی کیلومتر و انگستروم خوانده می شود. زبان آرامیک در منطقه ارم عراق از 3 هزار سال پیش در دربارهای آشوری، هخامنشی، اشکانی، ساسانی بکار می رفت. این زبان سامی متقدم در گروه زبانهای عبری فلسطین و فینیقی لبنان قرار دارد.

 

خط آرامیک از روی خط فینیقی که راست به چپ نوشته می شد اقتباس شده؛ منشاء 2 خط عبری و عربی در شرق شد. همین خط منشاء یونانی و لاتین در غرب شد. حضرت عیسی به زبان آرامیک تکلم می کرد؛ بخشهایی از انجیل و تلموذ به این زبان نوشته شده. در زمان حاضر آشوریان عراق بان تکلم می کنند. در تهران چند کلمه از دوستان آسوری بیادم است: اشلا مالوخ = درود بر تو مذکر، اشلا مالخ = درود بر تو مونث، تلاخه = بیا اینجا. خط آرامیک فقط صامتها و مصوتهای بلند را می نویسد؛ برای مصوتهای دیگر از نقطه، تشدید، تنوین، پیش، زبر، زیر استفاده می کرد.

 

خط مصری، یونانی، سانسکریت، لاتین از چپ براست نگاشته می شود. در خط فارسی یونیکد با نوعی ابهام بخاطر صفحه کلیدهای غیراستاندارد؛ تنوین، همزه، تشدید، یای ملفوظ در حال متروک شدن اند. برخی تنوین را با نون در کاملن و ی در عیسی، موسی، یحیی، معنی، مرتضی، حتی، صغری، کبری، اعلی، اولی را با الف می نویسند. تلفظ ع و همزه هم در فارسی تفاوتی ندارد؛ برخی همزه را با ی می نویسند. 

 

خطهای مشتق از عبری صامت نگارند؛ مصوتها بندرت نگاشته می شوند. خط اوستایی از روی خط اشکانی منتج از خط عبری/ آرامی در عهد ساسانیان بصورت آوانگار با 53-58 حرف مصوت و صامت از راست بچپ برای تلفظ درست و مانای کتب دین زرتشتی درست شد. مانی دیگر پیامبر ایرانی خط سریانی رایج در عراق و سوریه را برای کتابت و تهذیب مزامیر و زبور خود بکار برد. خط کوفی هم با خط سیریانی نزدیکی دارد. گویا خط سریانی کمی پیش از اسلام از شهر انبار به مکه و سپس قریش آورده شد؛ سرچشمه خط عربی قرار گرفت.

 

جهت نویسش خط معمولا از راست به چپ، چپ به راست، بالا به پایین می باشد. خط فینیقی از راست به چپ در 1050 ق. م. باوج رسیده بود که در 600 سال پیش از میلاد به شرق رفته؛ منشاء خط اوستایی، هندی، عبری، عربی، فارسی جدید شد. در 800 سال پیش از میلاد به غرب رفت که جهت نویسش آن معکوس و علاماتی برای مصوتها با آن افزوده شد؛ منشاء خط یونان، روم، اناتولی، و سیریلیک شد. نمونه: ل L ، د  D ، ا A با تلفظ لام، دال، الف در زبان آرامیک. شباهت بصری و صوتی این حروف در خطهای فارسی، عبری، عربی، لاتین، یونانی کاملا مشهود است.

 

ناقل خط بازرگانان بودند که برای حسابرسی نیاز به نوشتن زبان و شمارش بودند. خط فینیقی از خط مصری بخاطر تجارت بین این 2 منطقه در 1500 پیش از میلاد مشتق شد. با موج مهاجران بشرق از طریق صحرای سینا و آل کنعان در فلسطین به لبنان رسید. استحاله از خط میخی و هیروگلیف به خطی بر اساس واحد صوتی تلفظ کلمات گام ارزنده و طولانی در تمدن است. بعد از بازرگانان موبدان، کاهنان، ربیان دینی خط را برای ثبت، ضبط، استاندارد کردن زبور، گاتها، آیه ها بکار بردند. هزینه تولید کتب دینی از طریق عشریه های دینی از توده ها تامین می شد.

 

نمونه اشتراک چند حرف بین آرامیک و فارسی بدون دخالت عربی: الف، واو، کاف که با همین تلفظ در خط آرامیک وجود دارند. خطی که بر بسیاری تیله یا تکه های شکسته بشکه های سفال شراب پارتی/ اشکانیان از سده 3م پیش از میلاد تا سده 3م پس از میلاد بجا مانده؛ یا آثار مکتوب مانوی در ختن. دیگر از زبان آرامیک شمارش ابجد، هوز، حتی، کلمن، سعفز، قرشت برای اعداد 1 تا 10 و 20 تا 100 ، 200، 300، 400 می باشد که ربطی به اعراب ندارد.

http://bejanbaran.blogfa.com/


June 28th, 2010


  برداشت و بازنویسی درونمایه این تارنما در جاهای دیگر آزاد است. خواهشمندم، خاستگاه را یادآوری نمایید.

کلمات کلیدی:

نوشته شده توسط سخی فرهادی 89/8/9:: 9:52 عصر     |     () نظر
درباره
صفحه‌های دیگر
لینک‌های روزانه
لیست یادداشت‌ها
پیوندها
EMOZIONANTE
همفکری
حاج آقاشون
عاشقان
به سوی فردا
عشق و شکوفه های زندگی
اگه باحالی بیاتو
دیار عاشقان
فرزانگان امیدوار
شین مثل شعور
(( همیشه با تو ))
در انتظار آفتاب
خورشید تابنده عشق
آیینه های ناگهان
تمیشه
***جزین***
((( لــبــخــنــد قـــلـــم (((
پرسه زن بیتوته های خیال
ای لاله ی خوشبو
همنشین
به وبلاگ بیداران خوش آمدید
گل رازقی
سایت اطلاع رسانی دکتر رحمت سخنی
وبلاگ شخصی محمدعلی مقامی
مذهبی فرهنگی سیاسی عاطفی اکبریان
آخرالزمان و منتظران ظهور
جمله های طلایی و مطالب گوناگون
لیلای بی مجنون
به سوی آینده
عشق سرخ من
یا امیر المومنین روحی فداک
نگاهی به اسم او
ایران
آموزه ـ AMOOZEH.IR
و رها می شوم آخر...؟!!
جلوه
بی نشانه
PARSTIN ... MUSIC
رهایی
قعله
دارالقران الکریم جرقویه علیا
alone
منتظر ظهور
علی اصغربامری
upturn یعنی تغییر مطلوب
پارمیدای عاشق
دلبری
نظرمن
هو اللطیف
افســـــــــــونگــــر

جاده های مه آلود
جوان ایرانی
hamidsportcars
پوکه(با شهدا باشیم)
*پرواز روح*
عصر پادشاهان
جمعه های انتظار
سپیده خانم
هادرباد شناسی (روستایی در شرق شهرستان بیرجند) HADERBAD SHENASI
بندیر
شقایقهای کالپوش
لنگه کفش
د نـیـــای جـــوانـی
قلمدون
نهان خانه ی دل
مهندسی مکانیک ( حرارت و سیالات)-محی الدین اله دادی
گل باغ آشنایی
یه گفتگوی رودر رو
پرواز تا یکی شدن
بچه مرشد!
سکوت ابدی
وبلاگ عقل وعاقل شمارادعوت میکند(بخوانیدوبحث کنیدانگاه قبول کنید)
*تنهایی من*
سرای اندیشه
SIAH POOSH
بلوچستان
خاکستر سرد
شجره طیبه صالحین ،حلقه ریحانه
شوالیه سیاه
خندون
هم نفس
آسمون آبی چهاربرج
محفل آشنایان((IMAN))
.:: بوستان نماز ::.
ای نام توبهترین سر آغاز
هه هه هه.....
سه ثانیه سکوت
►▌ استان قدس ▌ ◄
بهترین آرزو هایم تقدیم تو باد.

مهر بر لب زده
نغمه ی عاشقی
امُل جا مونده
هفت خط
محمد جهانی
جریان شناسی سیاسی - محمد علی لیالی
ارتش دلاور
نگاهی نو به مشاوره
طب سنتی@
فانوسهای خاموش
گروه تک تاز
مقاله،پایان نامه،پرو‍ژه،کتاب الکترونیک،تحقیق،جزوه،نمونه سوال و..
سیب سبز
دانشگاه آزاد الیگودرز
فریاد بی صدا
اکبر پایندان
کانون فرهنگی شهدای شهریار
پژواک
تخریبچی ...
عاشقانه
geleh.....
بــــــــــــــهــــــــــــار
****شهرستان بجنورد****
وبلاگ آموزش آرایشگری
یک کلمه حرف حساب
پلاک آسمانی،دل نوشته شهدا،اهل بیت ،و ...
«حبیبی حسین»
..:.:.سانازیا..:.:.
+
یــــــــــــــــاســــــــــــــــــــمـــــــنــــ
حوض سلطون
شب و تنهایی عشق
داستانهای واقعی روابط عمومی Dr.Rahmat Sokhani
دلدارا
پناه خیال
مجله اینترنتی شهر طلائی
جوک بی ادبی
عاطفانه
آقاشیر
امامزاده میر عبداله بزناباد
قرآن
دریـــچـــه
بـــــاغ آرزوهــــا = Garden of Dreams
صراط مستقیم
من بی تو باز هم منم ...
عشق در کائنات
ماییم ونوای بینوایی.....بسم الله اگرحریف مایی
سروش دل
تنهایی
روانشناسی آیناز
کـــــلام نـــو
جبهه مقاومت وبیداری اسلامی
بصیرت مطهر
سایت جامع اطلاع رسانی برای جوانان ایرانی
آوای قلبها...
اَللهُمَّ عَجِّل لِوَلیِّکَ الفَرَج
تنهایی افتاب
نمایندگی دوربین های مداربسته
کوسالان
امام مهدی (عج)
@@@گل گندم@@@
سفیر دوستی
کافه محلی است برای جمع شدن وسرچشمه آغاز زایش هرچشمه است
کلبه عشق
تنهایی......!!!!!!
دریــــــــای نـــور
کربلا
جوکستان بی تربیتی
کلبهء ابابیل
وبسایت رسمی مهندس امیر مرتضی سعیدی ایلخچی
تعمیرات تخصصی انواع پرینتر لیزری اچ پی HP رنگی و تک رنگ و اسکنر
جـــیرفـــت زیـبا

سارا احمدی
مهندسی عمران آبادانی توسعه
ققنوس...
حزب الله
««« آنچه شما خواسته اید...»»»
ashegh
طاقانک
تک درخت
تراوشات یک ذهن زیبا
سکوت سبز
هر چی بخوای
پیامنمای جامع
پرنسس زیبایی
بوی سیب BOUYE SIB
@@@این نیزبگذرد@@@
بادصبا
ಌಌتنهاترین عشق یه عاشق دل شکستهಌ᠐
راز رسیدن به شادی و سلامتی
معارف _ ادبیات
پوست مو زیبایی
تنهای تنها
آخرین صاحب لوا
جاده مه گرفته
دخترانی بـرتر از فــرشته
دلـتنگـ هشـیگـــــــــی
تبسمـــــــــــــــی به ناچار
ماتاآخرایستاده ایم
سایت روستای چشام (Chesham.ir)
مستانه
وبلاگ گروهیِ تَیسیر
ناز آهو
گیسو کمند
جــــــــــــــــوک نـــــــت
عکس سرا- فقط عکس
عکس های عاشقانه
حقوق دانشگاه پیام نور ایلام
تیشه های اشک
فقط خدا رو عشقه
پاتوق دوستان
بنده ی ناچیز خدا
آزاد
ارمغان تنهایی
فقط عشقو لانه ها وارید شوند(منامن)
سلام آقاجان
ردِ پای خط خطی های من
منطقه آزاد
علی پیشتاز
تنهاترم
محمدمبین احسانی نیا
یادداشتهای فانوس
دوست یابی و ویژگی های دوست
کد تقلب و ترینر بازی ها
ستاره سهیل
داستان های جذاب و خواندنی
عاشقانه
گدایی در جانان به سلطنت مفروش
یادداشتهای من
شــــــهدای روستای مـــکـــی کوهسرخ
سرافرازان
*bad boy*
سرزمین رویا
برای اولین بار ...
خاطرات و دل نوشته های دو عاشق
چون میگذرد غمی نیست
بازگشت نیما
دهیاری روستای آبینه(آبنیه)
روستای زیارتی وسیاحتی آبینه(آبنیه)باخرز
سایه سیاه
رازهای موفقیت زندگی
دوره گرد...طبیب دوار بطبه...
* ^ــ^ * تسنیم * ^ــ^ *
بچه های خدایی
مرام و معرفت
خوش آمدید
The best of the best
بوستان گل و دوستان
صفیر چشم انداز ایران
من.تو.خدا
۞ آموزش برنامه نویسی ۞
شبستان
دل شکســــته
یکی هست تو قلبم....
برادران شهید هاشمی
شهداشرمنده ایم _شهرستان بجنورد
یامهدی
تنها هنر
دل نوشته
صوفی نامه
har an che az del barayad
منتظر نباش تا پرنده ای بیاید و پروازت دهد در پرنده شدن خویش بکوش
شجره طیّبه

دانلود هر چی بخوایی...
نور
Dark Future
مجله مدیران
S&N 0511
**عاشقانه ها**
پنجره چهارمی ها
AminA
نسیم یاران
تبیان
صدای سکوت
(بنفشه ی صحرا)
اندکی صبر سحر نزدیک است....
ابهر شهر خانه های سفید
عشق
ترانه ی زندگیم (Loyal)
توشه آخرت
قـــ❤ــلـــــب هـــــای آبـــــی انــ❤ـــاری
جزتو
ترخون
عشق پنهان
@@@باران@@@
شروق
Manna
السلام علیک یا علی بن موسی الرضا
پرسش مهر 8
دریایی از غم
طره آشفتگی
...ترنم...
Deltangi
زیبا ترین وبلاگ
ارواحنا فداک یا زینب
علمدار بصیر
کرمان

عشق الهی: نگاه به دین با عینک محبت، اخلاق، عرفان، وحدت مسلمین
عطش (وبلاگ تخصصی ماه محرم و صفر)
قمه‏زنی سنت یا بدعت؟
سلام
عطش
حضرت فاطمه(س)
♀ ㋡ JusT fOr fuN ㋡ ♀
اواز قطره
محمد قدرتی Mohammad Ghodrati
آرشیو یادداشت‌ها
دینی
گلچینی از جغرافیای طبیعی و تاریخی افغانستان
آثارتأریخی افغانستان
گلچینی از تاریخ جهان و افغانستان
میراث گرانبهای گذ شتگان چراغی است برآیند گان
کابل و ولایات افغاانستان عزیز
زبان شرین پارسی
وازه نامهء هم زبانان
ادبیات و هنر
پرواز خیال
شعر و ادب
اى الهه عشق مادر!
عاشقانه ها
موزیک و اشعار آهنگهای بهترین اوازخوان افغان احمد ظاهر و دیگران
سیاسی
جامعه شناسی -مردم شناسی
دانستنیهای جالب
طب ورزش صحت وسلامتی
مسائل جنسی خانه و خانواده
آموزش زیبایی
روانشناسی
طب سنتی و نسخه های پزشکی با گیاهان دارویی
غذا موادغذائی و اشامیدنیها
خواص میوه ها و سبزیجات
اخبار
زندگینا مه
داستانهای کوتاه و آموزنده
نجوم فضا وفضانورد ی
کمپیوتر انترنیت و وب نویسی
لطیفه ها اندرز ها و پیامهای کوتاه خواندنی و عالی
طنز
تقویم هجری شمسی اوج درایت فرهنگی ما
سرگرمی ها
معرفی کتاب
تصویر عکس ویدئو فلم
بهترین های خط
جالبترین کارتونها
طالع بیی
یادداشتها
قوانین خواب و رویا وتعبیرخواب
تبریکی و تسلیت
داغ غربت
علمی
تاریخی و اجتماعی
خانهء مشترک ما زمین
اشعار میهنی رزمی و سیاسی
هوا و هوانوردی
آموزش و پرورش
معانی اصطلاحات و تعاریف
دنیای عجاء‏بات